SV4 LAU
«Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φώς θα ελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε μεταξύ τους με μουσική».
Νικηφόρος Βρεττάκος (Ποιητής και ακαδημαϊκός)
Ναι, ηχεί η ελληνική γλώσσα στα αυτιά μας σαν μουσική γιατί… είναι μουσική.
Μπορεί κάποιες φορές να μην την καταλαβαίνουμε ή να μην την κατανοούμε πλήρως, αλλά σίγουρα την αισθανόμαστε. Έστω και αν χάσαμε μερικώς αυτή την μουσικότητα.
Λέγεται πως όταν οι Ρωμαίοι πολίτες πρώτη φορά άκουσαν στην Ρώμη Έλληνες ρήτορες, συνέρρεαν να θαυμάσουν, ακόμη και όσοι δεν γνώριζαν Ελληνικά, τους ανθρώπους που «ελάλουν ώς αηδόνες».Ο Λατίνος ποιητής Οράτιος σημειώνει: «Η Ελληνική φυλή γεννήθηκε ευνοημένη με μία γλώσσα εύηχη, γεμάτη μουσικότητα». Ο γνωστός ανά τη υφήλιο γάλλος συγγραφέας και δημοσιογράφος Ζάκ Λακαριέρ, ο οποίος -όπως έχει γραφτεί- ανήκει στους διανοούμενους που συμβάλλουν στην κατανόηση του κόσμου, αναφερόμενος σε ταξίδια του στην Ελλάδα επισημαίνει: «Άκουγα αυτούς τους ανθρώπους να συζητούν σε μια γλώσσα που ήταν για μένα αρμονική αλλά και ακατάληπτα μουσική. Αυτό το ταξίδι προς την πατρίδα – μητέρα των εννοιών μας – μου απεκάλυπτε ένα άγνωστο πρόγονο, που μιλούσε μια γλώσσα τόσο μακρινή στο παρελθόν, μα οικεία και μόνο από τους ήχους της. Αισθάνθηκα να τα έχω χαμένα, όπως αν μου είχαν πει ένα βράδυ ότι ο αληθινός μου πατέρας ή η αληθινή μου μάνα δεν ήσαν αυτοί που με είχαν αναστήσει».
Ο Γίββων χαρακτήρισε την ελληνική γλώσσα ως μουσικότατη και γονιμότατη η οποία δίνει σώμα στις φιλοσοφικές αφαιρέσεις και ψυχή στα αντικείμενα των αισθήσεων.
Η σοφία της γλώσσα μας (η οποία γλώσσα είναι ζωντανή, με παραγόμενο γεγονός να πλάθεται, να εξελίσσεται και να αυξάνεται καθημερινά ), είναι απαράμιλλη. Υπάρχει πρωτογενής σχέση στην εξελικτική της πρόοδο, μεταξύ του σημαίνοντος(λέξη) και του σημαινόμενου (έννοια, σημασία). Το σημαινόμενο δεν μια απλή και αυθαίρετη οπτική παράσταση συμβόλων, σημάτων ή κάποιος συντεταγμένος κώδικας που απλά έχουμε συμφωνήσει να σημαίνει κάτι. Ούτε ένα «λεκτικό συμβόλαιο» χωρίς βαθύτερη επί της ουσίας σχέση με το σημαίνον. Ο φιλόσοφος και μαθηματικός Βένερ Χάιζενμπεργκ θα το εκφράσει συγκεκριμένα και απτά: «Η θητεία μου στην αρχαία Ελληνική γλώσσα υπήρξε η σπουδαιότερη πνευματική μου άσκηση. Στην γλώσσα αυτή υπάρχει η πληρέστερη αντιστοιχία ανάμεσα στην λέξη και στο εννοιολογικό της περιεχόμενο».
Λόγου χάρη: Ο «βοηθός» σημαίνει αυτός που στο κάλεσμα τρέχει. Βοή=φωνή + θέω=τρέχω. Ο Αστήρ είναι το αστέρι, αλλά η ίδια η λέξη μας λέει ότι κινείται, δεν μένει ακίνητο στον ουρανό (α + στήρ από το ίστημι που σημαίνει στέκομαι). Γνωστό δε είναι, πως υπάρχει σχέση διπλής συνεπαγωγής ετυμολογίας και ορθογραφίας: η ετυμολογία βοηθά, «δείχνει» την ορθογραφία και αντίστροφα.
Αξίζει να αναφερθεί πως σε αρκετές περιπτώσεις , η λέξη περιγράφοντας με ιδιαίτερη μέθοδο -επί της ουσίας- τα χαρακτηριστικά, τα γνωρίσματα, τις ιδιότητες αν θέλετε της έννοιας ή της ιδέας που εκφράζει, δημιουργεί συναισθήματα και αφορμή για πνευματικές πτήσεις. Παράδειγμα: στην λέξη «ελευθερία» η απόδοση* είναι η εξής: «παρά το ελεύθειν όπου ερά» = το να πηγαίνει κανείς όπου αγαπά. Άρα βάσει της ίδιας της λέξης, ελεύθερος είσαι όταν έχεις την ευκαιρία της δράσεως κατά βούληση, την επιλογή να οδεύσεις, να κατευθυνθείς στον τόπο (π.χ. στην ουτοπία ή στην ευτοπία!) που αγαπάς θες, ή ποθείς.
Κινητήρια της διάνοιας προς άνωθεν κίνηση η ερμηνεία…
Η λέξη άγαλμα μάλλον ετυμολογείται από το ρήμα αγάλλομαι (ευχαριστιέμαι αισθάνομαι ήρεμη και βαθιά χαρά, ευφραίνομαι, καταχαίρομαι, ευαρεστούμαι, τέρπομαι, απολαμβάνω κ.τ.λ.). Προφανώς όταν κάποιος κοιτάζει, θωρεί (κατ’ αρχάς οι Θεοί) ένα καλλίμορφο αρχαιοελληνικό άγαλμα η ψυχή νοιώθει ευχαρίστηση, αγάλλεται δηλαδή. Και η θέαση του παρατηρούμενου επιφέρει αγαλλ – ίαση(=αποκατάσταση της υγείας). Δηλαδή, επιγραμματικά μιλώντας, όταν κοιτάζουμε ένα ευειδές αισθητικά άγαλμα -αλλά και οτιδήποτε ωραίο** τέρπει τα μάτια μας-, η ψυχή μας της οποίας η υγεία συνάδει με την του σώματος υγεία, χαίρεται (αισθάνεται αγαλλίαση, ιάται, γιατρεύεται) με αποτέλεσμα την θεραπεία της.
Και μιας και μιλάμε για θεραπείες γεγονός είναι ότι με την ελληνική γλώσσα (θεραπαινίδα των γραμμάτων, επιστημών και τεχνών), μπορούμε να εκφραστούμε με χειρουργική ακρίβεια.
Έρωτας υπάρχει από μεγάλη μερίδα ξένων επιστημόνων και διανοητών για την γλώσσα μας. Ό ίδιος έρωτας, αν όχι αγάπη, υφίσταται και εκ μέρους ημών των Ελλήνων.
Αυτό όμως δεν σημαίνει και σαφώς δεν επιτρέπει, έστω και της μεσογειακής ιδιοσυστασίας μας, πως μπορούμε να λέμε διάφορα τα οποία στερούνται επιστημονικής αποδοχής. Με άλλα λόγια να εκτοξεύουμε φραστικά πυροτεχνήματα τα οποία χαρακτηρίζονται και είναι εξωφρενικοί ισχυρισμοί, αν όχι ατόφια φληναφήματα και παράλληλα πιστοποιούν την άγνοια περί των της γλώσσας μας που υποτίθεται υπερασπιζόμαστε, διασύροντας μας ενίοτε.
Συμβαίνει το μάλλον αξιοπερίεργο πως σχεδόν οι πάντες έχουν περίπου επιστημονική άποψη περί της γλώσσας μας. Επίσης ως έγγιστα, δηλαδή μην απέχοντας πολύ, να θεωρηθεί πως απλά και μόνο εκ του γεγονότος πως είμαστε Έλληνες, αναγόμεθα στο επίπεδο του εξειδικευμένου(και διακεκριμένου) επιστήμονος περί της γλώσσας και μάλιστα της Ελληνικής.
Ίσως θα έπρεπε να γίνει και μια πρόταση στην πολιτεία να απονέμει και το ανάλογο πτυχίο(ή διδακτορικό) δωρεάν με την ενηλικίωση κάθε Έλληνα;
Παρατηρείται το φαινόμενο επιστήμονες που αριστεύουν στον κλάδο τους, να εκφέρουν άποψη εκτός του βεληνεκούς του αντικειμένου της ειδίκευσης του ή και παντελώς εκτός της επιστήμης. Π.χ. ένας ψυχίατρος περί μηχανικής. Ένας νευροβιολόγος να πραγματεύεται και να απαντά στο ερώτημα περί υπάρξεως ή μη υπάρξεως του Θεού. Ως ανθρώπινη υπόσταση σαφώς και μπορεί. Ως επιστήμονας*** όχι.
Γνώμη προσωπική, θέση και άποψη μπορεί ο καθένας να έχει. Είναι και δικαίωμα του εξάλλου. Να θεωρεί όμως και να αξιώνει ότι αυτή του η κρίση (αναφερόμενη σε επιστημονικό πεδίο), ή έστω η εκτίμηση αν θέλετε, πρέπει να γίνει σεβαστή ως θέσφατο με απόλυτη σημασία και ισχύ στερούμενη λογικής όσο και επιστημονικής διεργασίας… τότε στην καλύτερη των περιπτώσεων δημιουργούνται δυσάρεστα και περιπλεκόμενα θέματα. Καμιά φορά μη αναστρέψιμα. Και όταν αυτά διαδραματίζονται στα στενά πλαίσια μιας παρέας, εύκολα ξεχνιούνται ή διορθώνονται. Δεν είναι όμως πάντοτε έτσι.
Ενδεικτικά και εν τάχει θα πούμε πως «μέγα» θέμα ανέκυψε εξ αφορμής δημοσιεύματος(εν έτει 2009) της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία», το οποίο αναφερόταν σε εκδήλωση της Ακαδημίας Αθηνών. Ο ομιλητής ήταν Έλληνας ακαδημαϊκός (στην τάξη των Θετικών Επιστημών, αντικείμενο επιστημονικό έτερο από τα της γλώσσας) ενώ το θέμα της ομιλίας εστιαζόταν στην ελληνική γλώσσα.
Επίσης και με εκδήλωση σωματείου περί ελληνικής γλώσσας, στην οποία ο ίδιος απηύθυνε τον εναρκτήριο χαιρετισμό όσο και την δημοσίευση της ομιλίας στο περιοδικό «Νέα Ευθύνη» το 2013. Εξ αιτίας των όσων αναφέρθηκαν και με αιτία την αμφισβήτηση της τεκμηρίωσης των, άρχισε ένας επιστολικός πόλεμος μεταξύ ειδικών (Ένας εξ αυτών και ο πανεπιστημιακός δάσκαλος Δ. Μαρωνίτης ο οποίος σχολίασε δηκτικά τρία αποσπάσματα της ομιλίας του ακαδημαϊκού).
Αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν επιστολή εκ μέρους του κ. Βασιλείου Πετράκου, γενικού γραμματέα της Ακαδημίας Αθηνών ο οποίος διαχώριζε την θέση του εν λόγω ακαδημαϊκού από την θέση της Ακαδημίας υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων: «…ανήκει ως μηχανικός στην Τάξη των Θετικών Επιστημών. Επιστημονικώς δεν έχει αρμοδιότητα και τις αναγκαίες γνώσεις για να ασχολείται με ζητήματα της γλώσσας (… ) τις γλωσσικές απόψεις της Ακαδημίας (και όχι ενός Ακαδημαϊκού) δεν τις αποτελούν σοβινιστικοί αστήρικτοι ισχυρισμοί αλλά τα όσα δημοσιεύουν και ανακοινώνουν οι φιλόλογοι και οι ποιητές και λογοτέχνες της Τάξης και πράττει το «Κέντρο Ερεύνης των Νεοελληνικών Διαλέκτων και Ιδιωμάτων».
Χρειάζεται προσοχή λοιπόν ο έρωτας προς την ελληνική γλώσσα.
Εξάλλου θεός αυτός εκτός από ποικιλομήχανος και γλυκός είναι και αλγεσίδωρος(=ο προξενών πόνους)!
Υποσημειώσεις
* Μέγα ετυμολογικόν – Etymologicum magnum
** «Μια ψυχή δεν μπορεί να δει το ωραίο, αν δεν είναι ωραία αυτή η ίδια». Πλωτίνος.
*** Ιστορικό γεγονός είναι πως ερευνητές οι οποίοι δεν είχαν τα τυπικά πανεπιστημιακά προσόντα, προσέφεραν πολύτιμες υπηρεσίες σε πολλούς της επιστήμης κλάδους, σε διάφορες χρονικές περιόδους. Ακολούθησαν όμως επιστημονική μέθοδο.
