∆ιακοπές στην πατρίδα Ελλάδα
του Εµµανουήλ Σαρίδη
Λέγεται, ότι η βαριά βιοµηχανία της Ελλάδος είναι ο Τουρισµός. Όµως η εικόνα µιας και τουριστικά αφηµένης στη µοίρα της Ελλάδας είναι απογοητευτική. H κυρία Κεφαλογιάννη, Υπουργίνα Τουρισµού, καλά θα έκανε να αφήσει τα σουλάτσα της στις ΗΠΑ και να κάνει µια βόλτα στη Βόρεια Ελλάδα για να δει τα χάλια αυτής της βαριάς µας βιοµηχανίας.
Επέστρεψα πριν λίγες µέρες από τις διακοπές µου, που τις τελευταίες δεκαετίες τις περνώ πάντα στην Κεραµωτή, για να βρίσκοµαι πιο κοντά στον τόπο που γεννήθηκα, τη Σταυρούπολη και στην Ξάνθη, όπου µετα τον πόλεµο µετοίκησε η οικογένειά µας, τελείωσα το Γυµνάσιο και εργάσθηκα σαν καπνεργάτης στο “καπνοµάγαζο” του Πετρίδη. Και όπως κάθε φορά που καθίζω να γράψω τις εντυπώσεις µου, αντιµετωπίζω το πρόβληµα του τι να γράψω, γιατί τα όσα θετικά είδα είναι τόσο µπερδεµένα µε τα αρνητικά, που τελικά δεν ξέρω από πού ν’ αρχίσω. Η Ελλάδα, η πατρίδα µου, είναι µεν µια χώρα µε απίστευτες φυσικές καλλονές, όµως και µια χώρα µε µεγάλα κουσούρια, που τελικά σε δυσκολεύουν να προβάλλεις τα όσα ωραία και καλά είδες και έζησες. Έτσι τα κακά µπαίνουν πάντα µπροστά σου και σου χαλνούν τη διάθεση να παρουσιάσεις αισιόδοξα την πραγµατικότητα, να νοιώσεις µια περηφάνεια για τον τόπο σου, να, όπως ο Γερµανός, που είναι περήφανος για τα αυτοκίνητα που παράγει η χώρα του ή για την οργάνωση, την τάξη και την πειθαρχία που τη διακρίνουν. Για ποιο πράγµα όµως να είναι περήφανος ο Έλληνας, τι έκανε και τι κάνει από τότε που απέκτησε δικό του κράτος; ∆ύσκολη απάντηση. Γι’ αυτό και συνήθως καταφεύγουµε στον ύµνο της ελληνικής φύσης και στις ωραίες παραλίες και τα εκκλησάκια µας. Και ιδίως στον πολιτισµό των Αρχαίων, τον οποίο δανειζόµαστε για να κρύψουµε τη γύµνια της σηµερινής µας κατάστασης.
Ύστερα από δύο ώρες πτήσεις το αεροπλάνο αρχίζει να κατεβαίνει, πλησιάζουµε τη Θεσσαλονίκη. Από ψηλά βλέπουµε τη Χαλκιδική που κάποτε ήταν καταπράσινη, τα δάση της έχουν γίνει σήµερα χωράφια, και γι΄αυτό δεν φταίνε οι Σκουριές αλλά ο άπληστος και άρπαγας Έλλην. Ούτε µια συστάδα δέντρων δεν άφησαν οι άθλιοι καταπατητές, έτσι για να κόβει τον αέρα στα χωράφια τους, αυτό που βλέπεις είναι µόνο χωράφια. Και κοντά στη Θεσσαλονίκη σπίτια, µόνο σπίτια. Πού έχτισε όπου πρόλαβε ο καθένας, φύρδην µίγδην, χωρίς σχέδιο πόλεως, χωρίς κοινόχρηστους χώρους.
Αεροδρόµιο: Παραλαβή αποσκευών σ’ ένα χώρο, που εδώ στη Γερµανία δεν θα χρησιµοποιούνταν ούτε για αποθήκη. Έξοδος: Που είναι ο υπάλληλος από την εταιρία που νοίκιασα από το Βερολίνο ένα αυτοκίνητο; Πουθενά. Ρωτώντας το βρίσκω, αλλά το αυτοκίνητο που νοίκιασα δεν υπάρχει, ξέχασαν την κράτηση, λέει. Σταθµός Λεωφορείων για την Καβάλα. Ο Σταθµός έγινε πριν µερικά χρόνια, µοιάζει όµως, σαν να έγινε πριν από αιώνες. Και µέσα επικρατεί βαβούρα και χάος. Το λεωφορείο φεύγει όµως στην ώρα του, να και κάτι το θετικό.
Αυτοκινητόδροµος Εγνατία. Περνάµε τις δυο λίµνες Βόλβη – Λαγκαδά ή Κορώνεια ή Αγίου Βασιλείου. Η πρώτη είναι ρηχή και µολυσµένη, πριν µερικά καλοκαίρια µάλιστα είχε στερέψει τελείως. Γιατί; Ρωτείστε τους κατοίκους των γύρω συνοικισµών και τους καταπατητές που άρπαξαν όση γη υπήρχε γύρω της και τη γέµισαν µε δηλητηριώδη λιπάσµατα και λύµατα από τις χέστρες των παράνοµων σπιτιών που έχτισαν. Η Βόλβη είναι βαθύτερη και µοιάζει ακόµη µε λίµνη, για πόσο όµως ακόµη; Το µέλλον της χωρίς ουσιαστική προστασία του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης (!) είναι σκοτεινό, όπως δείχνουν και τα αποψιλωµένα βουνά στην πλευρά της Θεσσαλονίκης/Χαλκιδικής, που τα κάνανε χωράφια, απαίσιες φαλάκρες µέσα στα πριν καταπράσινα βουνά, µια εικόνα, που σου σφίγγει την καρδιά (στη φωτογραφία αριστερά φαίνονται καθαρά οι αποψιλωµές εκτάσεις απέναντι απο τη λίµνη, που λίγο έλλειψε να στερέψει). Οι βάρβαροι αυτοί καταπατητές και καταστροφείς του περιβάλλοντος θα πρέπει να περάσουν από δικαστήριο και να υποχρεωθούν να αναδασώσουν τα δάση που κατέστρεψαν, µαζί τους και όλος ο συρφετός των κουρουτζήδων, των ντόπιων πολιτικάντηδων και των δηµάρχων της τοπικής αυτοδιοίκησης (!), που έκαναν τα στραβά µάτια στην καταστροφή. Μαζί τα φάγαµε, είπε ο Πάγκαλός. Άδικο είχε;
Ακόµη Εγνατία. ∆εξιά και αριστερά κουφάρια από µισοερειποµένα «εργοστάσια», εγκαταλειµµένα τσιµεντόκουτα (αριστερά στην Ξάνθη), που έκλεισαν, αφού φαγώθηκαν ή πήγαν στην Ελβετία τα δάνεια που πήραν οι «εργοστασιάρχες» από ένα κράτος χωρίς οργάνωση, από υπουργεία αλαλούµ και από ειδικούς που δεν ξέρουν να µοιράσουν δυο γαϊδουριών άχυρο, κάλλιστα όµως να “διαχειρίζονται” τους ποταµούς χρηµάτων που εισέρευσαν για υποδοµές και αναπτυξιακά έργα, µοιράζοντάς τα στους δικούς τους. Και ανάµεσα στα “εργοστάσια” αυτά εγκαταλειµµένα µηχανήµατα, οδοστρωτήρες, φορτηγά και πάσης φύσεως σιδερικά, που ξεφορτώθηκαν οι Γερµανοί, πουλώντας τα στους επιτήδειους που ανέλαβαν να κάνουν έργα και σήµερα σκουριάζουν, κάνοντας το τοπίο σκουπιδότοπο. Και εδώ, όπως και µε τους καταπατητές, θα πρέπει να ανευρεθούν οι ιδιοκτήτες τους και να υποχρεωθούν να γκρεµίσουν τα ερειπωµένα “εργοστάσιά” τους και να αποµακρύνουν τα σκουριασµένα µηχανήµατα που άφησαν, µη δίνοντας λόγο σε κανέναν.
Αεροφωτογραφία Κεραµωτής – Καβάλα
Πρώτη βραδιά στην Κεραµωτή. Το διαµέρισµα είναι ευρύχωρο µε κουζίνα, ψυγείο, τουαλέτα, µπαλκόνι και κοστίζει 40 Ευρώ τη µέρα. Το βράδυ όµως, πέφτοντας για ύπνο, αδύνατο να κλείσεις µάτι από τις µηχανές των νεαρών µπροστά, που για να εντυπωσιάσουν τη γκόµενα ή δεν ξέρω ποιόν κόβουν την εξάτµιση και δίνουν γκάζι που ακούγεται σαν εκρήξεις πουρών απο στερεοφωνικό ενισχυτή. Και τα Σαββατοκύριακα η κατάσταση να επιδεινώνεται από τη λάιφ µουσική των παραλιακών µπαρ, µε σκυλάδικο ρεπερτόριο και τραγούδια στη διαπασών – σκέτη τραγωδία – όπου οι στίχοι τελειώνουν πάντα µ’ ένα τραβηγµένο λαρυγγόφωνο ααααααααα, ιιιιιιιιιιιι, οοοοοοοοοο, που θα έκανε το Μενέλαο Λουντέµη να βγει αγανακτισµένος απ’ τον τάφο του. Μέχρι τις δύο το πρωί. Να καλέσουµε την Αστυνοµία, είναι η πρώτη σκέψη. Ποια Αστυνοµία, λένε οι ντόπιοι. ∆εν έρχεται. Και αν πάει, υπάρχει φόβος να την πλακώσουν στο ξύλο.
Κεραµωτή. Αν η Κεραµωτή δεν είχε τους βούλγαρους τουρίστες θα ήταν σήµερα τουριστικά τελειωµένη. Σπανίζουν οι ∆υτικοευρωπαίοι, όµως χιλιάδες Βούλγαροι, Ρουµάνοι, Σέρβοι, Ρώσοι, ακόµη και Αλβανοί, που φαίνεται να έχουν οικονοµικά σταθεροποιηθεί, γιατί πολλοί έρχονται µε τεράστια αυτοκίνητα, καλοντυµένοι και µε συµπεριφορά πιο «πολιτισµένη» από την κοινή ελληνική. Μένουν µερικές µέρες στην Κεραµωτή και µετα πάνε µε το φέρρυµπότ στη Θάσο. Και είναι αυτοί που αφήνουν λεφτά. Όµως η τοπική αυτοδιοίκηση (!) τους αγνοεί, πουθενά ένα πληροφοριακό φυλλάδιο σε ελληνική ή ανγκλική γλώσσα για την περιοχή και τα αξιοθέατά της, ένας οδικός χάρτης, καµιά µουσική ή χορευτική εκδήλωση, κάποιο εβέντ. Και η πρώτη εντύπωση που θα αποκοµίσει ο τουρίστας που επισκεπτεται την Κεραµωτή και την περιοχή της, τη Θάσο, Καβάλα, Ξάνθη ή τα Άβδηρα, είναι αυτή που θα τυπωθεί στο µυαλό του. Και αυτή θα είναι αρνητική. Γιατί κάποτε θα πρέπει να καταλάβουµε, ότι η θάλασσα, ο ήλιος, η εκκλησία µε το καµπαναριό και όλα αυτά, µε τα οποία η Ελλάδα αυτοδιαφηµίζεται, είναι καλά, αλλά δεν αρκούν, αν λείπει η οργάνωση και κάποιες στοιχειώδεις υποδοµές, που, πως να το κάνουµε, στην Ελλάδα δεν υπάρχουν. “Εάν ο επισκέπτης έρθει µία φορά και δεν τον ξαναδείς, αυτό θα σηµαίνει ότι το έχασες το στοίχηµα”, όπως λέει και ο Νάσος Τσούκας, υπεύθυνος του ξενοδοχείου “Φανάρι” της Κοµοτηνής για τους βουλγάρους τουρίστες, που ακόµη έρχονται κατα χιλιάδες.
Συγκοινωνία, οδική σήµανση. Η συγκοινωνία µε τα λεωφορεία των ΚΤΕΛ είναι καλή, κάθε µισή ώρα πηγαινοέρχεται λεωφορείο για τη Χρυσούπολη και από κεί για την Καβάλα ή Ξάνθη, το ίδιο και τα φέρρυµπότ Κεραµωτή-Θάσος. Το πρόβληµα είναι η τήρηση των κανόνων κυκλοφορίας και η οδική σήµανση. Οι περισσότερες διαβάσεις πεζών έχουν ξεθωριάσει, άλλες υπάρχουν εκεί που δεν υπάρχει διάβαση, γιατί απέναντι είναι ένα ντουβάρι και γενικά οι άσπρες λωρίδες που µπογιατίσθηκαν οικεί και ως έτυχε δεν έχουν νόηµα, γιατί κανένας οδηγός δεν σταµατά όταν τις διασχίζεις, κάτι που για παιδιά Γερµανών, φερ’ ειπείν, που γνωρίζουν, ότι αν τη διασχίσεις, τα αυτοκίνητα θα σταµατήσουν, είναι κίνδυνος-θάνατος. Σήµατα κυκλοφορίας σπανίως υπάρχουν, οι ντόπιοι έχουν «ανακηρύξει» έναν δρόµο σε δρόµο προτεραιότητας, οι µη ντόπιοι όµως, που ελλείψει πινακίδων θα πάνε µε το «προτεραιότητα έχει ο ερχόµενος εκ δεξιών» κινδυνεύουν να κάνουν τροχαίο ατύχηµα. Και άντε µετα να βρεις το δίκιο σου. Τι νόηµα έχουν επίσης οι δύο πινακίδες µε τα τόξα αριστερά και δεξιά, εκεί που διακλαδίζεται ένας δρόµος (βλέπε φωτογραφία); Εκτός και αν ο οδηγός θεωρείται τυφλός ή ηλίθιος.
Συνέχεια οδική σήµανση. Πηγαίνουµε µε νοικιασµένο αυτοκίνητο από την Κεραµωτή στη Σταυρούπολη µέσω Λεκάνης. Σε ένα σηµείο ο δρόµος διακλαδώνεται, ποιόν να πάρουµε, δεξιά ή αριστερά; Πινακίδα τίποτε, να ρίξουµε νόµισµα, κορώνα-γράµµατα; Το ίδιο και στη Θάσο που επισκέπτονται χιλιάδες τουρίστες µε αυτοκίνητο. Βγαίνεις από το φέρρυµπότ στο Λιµένα και θέλεις να κάνεις το γύρο του νησιού, όµως ποιόν δρόµο να πάρεις; Πινακίδα µηδέν. Ταλαιπωρείσαι λοιπόν µέσα στο Λιµένα, ρωτάς εδώ, ρωτάς εκεί και κάποτε βρίσκεις το σωστό δρόµο. Το ίδιο και στο δάσος της Χαϊντούς (για το πανέµορφο δάσος-ζούνγκλα της Χαϊντούς δείτε και στο λήµµα Χαϊντού, αριστερά ο καταρράκτης του Λειβαδίτη) που επισκεφθήκαµε µέσω Σταυρούπολης-Καρυόφυτου-Λειβαδίτη. Οι κάποιες πληροφοριακές πινακίδες δεν δείχνουν την κατεύθυνση για κάποιο χωριό, που θα σε οδηγήσει στη Σταυρούπολη ή την Ξάνθη, έτσι βγήκαµε ξαφνικά στο ∆ασικό Χωριό ή Forest Village, όπου όµως δεν βρήκαµε ψυχή ζωντανή, παρά το ότι στο προαύλιο ήταν σταµατηµένα δύο αυτοκίνητα και τα φώτα στο γραφείο υποδοχής και το κτίριο αναψυχής ήταν όλα αναµµένα! Ευτυχώς που αργότερα συναντήσαµε στο δρόµο ένα αυτοκίνητο µε εργάτες, που µας έδειξαν το δρόµο για την Ξάνθη µέσω Λυκοδροµίου. Όσο για τις πινακίδες σε πόλεις και χωριά, που απαγορεύουν τη στάθµευση αυτοκινήτων, τι να πεις, καλύτερα τίποτε, γιατί είτε είναι, είτε δεν είναι, τα αυτοκίνητα παρκάρουν παντού, ακόµη και σε διπλές και τριπλές σειρές.
Ξάνθη, Σάββατο, 21. Ιουνίου 2014. Κάθε Σάββατο γίνεται παζάρ, δύσκολο να βρεις µέρος για παρκάρισµα. Εγώ παρκάρω πάντα δίπλα στο καπνοµάγαζο του Πετρίδη, που µαζί µε τα άλλα καπνοµάγαζα της Ξάνθης απασχολούσαν τη δεκαετία του 50 και 60 χιλιάδες κόσµο και σήµερα έχουν κλείσει και ρηµάζουν (η φωτογραφία δείχνει άλλα καπνοµάγαζα της Ξάνθης, που κι’ αυτά έχουν αφεθεί στην τύχη τους). Το καπνοµάγαζο του Πετρίδη, χτισµένο από την αµερικανική Glenn Tobacco Company στις αρχές του 20. αιώνα, τότε που ο ανατολικός καπνός, ο µπασµάς, είχε µεγάλη αξία, ήταν ένα µοντέρνο συγκρότηµα κτιρίων µε γραφεία, βίλλα για το διευθυντή, σπίτι για τον κηπουρό και τον οδηγό, γκαράζ, γήπεδο τένις και έναν τεράστιο κήπο, πέρασε κατά την εποχή του Μεσοπολέµου στα χέρια του καπνέµπορου Νίκου Πετρίδη από την Καβάλα («Νίκος Πετρίδης, καπνά εις φύλλα») και µετα το θάνατό του στα χέρια της κόρης του Οδέττης Πετρίδη. Το συγκρότηµα κτιρίων του Πετρίδη θα µπορούσε να αποτελέσει ένα κόσµηµα για την Ξάνθη και για ολόκληρη την Ελλάδα, αν µε ελάχιστα χρήµατα είχε διαµορφωθεί σε Πανεπιστήµιο, όµως ΠΑΣΟΚ και διαπλεκόµενοι τοπικοί άρχοντες προτίµησαν αντ’ αυτού να χτίσουν κάποια απαίσια τσιµεντόκουτα, καταστρέφοντας και το πάρκο της Ξάνθης, γιατί µόνο έτσι θα πήγαινε ένα µεγάλο µέρος από το άφθονο χρήµα που έρευσε στις τσέπες τους. Τελικά η Οδέττη Πετρίδη, που είχε από καιρό παρατήσει την επεξεργασία του καπνού, γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε ενδώσει στις πιέσεις των Αµερικάνων και αποφάσισε να µην υποστηρίξει πλέον τον καπνό και οι αγρότες άρχισαν να καλλιεργούν τα καλύτερα επιδοτούµενα αγροτικά προϊόντα και βέβαια λόγω της απέραντης βλακείας και ανικανότητας των Ευρωβουλευτών µας (που βρίσκονται εκεί µόνο για να κατηγορούν την Ελλάδα) και δεν αντέταξαν την παραµικρή αντίσταση, πούλησε το µισό κήπο, που έγινε, τι άλλο, πολυκατοικίες. Το καπνοµάγαζο του Πετρίδη σήµερα καταρρέει, το βλέπω και µου σφίγγεται η καρδιά, γιατί µέσα εκεί εργάσθηκα για τρία χρόνια σαν πατητής και εκεί κέρδισα τα πρώτα χρήµατα στη ζωή µου.
Στο παζάρ γίνεται το σώσε. Χριστιανοί, Μουσουλµάνοι, Ποµάκοι, Γύφτοι – ντόπιοι και εισαχθέντες εκ Βουλγαρίας και Ρουµανίας – ο καθένας µε τη δική του γλώσσα, τα δικά του ρούχα, σαλβάρια, µαντήλες, πουτούρια, να συνωστίζονται σαν πωλητές, αγοραστές ή επαίτες στις ατραπούς των διαδρόµων που αφήσαν οι πάγκοι. Τα προϊόντα που πωλούνται είναι κυρίως τουρκικής παραγωγής, µπλουζάκια, εσώρουχα, σουτιέν, παπούτσια, πανταλόνια, όλα γύρω στα 2 µε 10 Ευρώ. Και από την άλλη µεριά ζαρζαβάτια, ντοµάτες, πιπεριές, µελιτζάνες, µπάµιες, φρούτα, ελληνικά, ντόπια και νόστιµα, µέλι από την περιοχή, τσίπουρα, βότανα και τσάγια του βουνού, όλα τα καλά της ελληνικής γης µαζεµένα στο παζάρ της Ξάνθης. Και σε τιµές προσιτές, τέλος Ιουνίου και το καρπούζι να πουλιέται 35 λεπτά το κιλό, κεράσια 2 Ευρώ, βερίκοκα και απίδια το ίδιο και πιο φτηνά. Και στα ζαχαροπλαστεία της πόλης η καριόκα του Παπαπαρασκευά και το σουτζούκ λοκούµ µε το µέτρο και το κιλό. Ή η “Κληµαταριά” και τα “Φαναράκια” για φαϊ µε τα φαγητά που ήξερα από το σπίτι και σε τιµές κατά µέσον όρο 6 Ευρώ: Ιµάµ µπαϊλντί, φασουλάκια, µουσακάς ή – για πιο µερακλήδες – κατσικάκι µε πατάτες. Και η απαραίτητη σαλάτα, ντοµάτα, ρόκα, µαρούλι, χόρτα, µε µπόλικο λάδι ελιάς, φρέσκο κροµµυδάκι και φέτα. Συνοδευόµενα από ένα πενηνταράκι ούζο του συµµαθητή µου Πασχάλη ∆ήµου (Ποτοποιία «Λαβύρινθος»), που πέθανε τον περασµένο Φεβρουάριο, καλό ταξίδι, Πασχάλη. Και για όποιον δεν φοβάται τα κιλά µπακλαβάς, κανταΐφ, τουλούµπες ή, αν σε καλέσουν σε σπίτι, ο σπιτικός χαλβάς. Αυτή είναι η Ξάνθη, αυτή είναι η Ελλάδα µου.
Ξάνθη
Επισκεπτόµαστε την Καβάλα. Στο ∆ηµοτικό Μουσείο Καπνού είδα όλα, όσα γνώριζα από παιδί για το φύτεµα, σπάσιµο, µπούρλιασµα και παστάλιασµα του καπνού και αργότερα σαν πατητής στο καπνοµάγαζο του Πετρίδη στην Ξάνθη για την επεξεργασία του. Το Ιµαρέτ (φτωχοκοµείο, φωτογραφία αριστερά), που χτίστηκε από τον Καβαλιώτη Μοχάµεντ Άλι Πασά, αντιβασιλέα (Βαλή) της Αιγύπτου και κατέρρεε µέχρι πρίν λίγα χρόνια, τώρα έχει ανακαινισθεί προσεκτικά από µια αιγυπτιακή επιχείρηση και έγινε ένα πολυτελές ξενοδοχείο, ενώ η ίδια εταιρία ανακαίνισε και το κονάκι του Μοχάµεντ Άλι λίγο πιο πάνω, που κι’ αυτό κινδύνευε να καταρρεύσει. Οι Καµάρες, όπως λέγεται το υδραγωγείο της Καβάλας, που χτίστηκε το 1520-1530 από το Μέγα Βεζίρη Ιµπραήµ πασά, είναι ένα τµήµα του συστήµατος ύδρευσης που κατασκευάστηκε ακόµη προ Χριστού για να υδροδοτήσει τον αρχαίο και µεσαιωνική οικισµό, όπου αργότερα αναπτύχθηκε η πόλη της Καβάλας. Ένα άλλο εντυπωσιακό έργο είναι η ακρόπολης στην κορυφή της χερσονήσου της Παναγίας, ένας οχυρωµένος περίβολος, που ακολουθεί τη διαµόρφωση και την κλίση του εδάφους, ενώ στην κορυφή της δεσπόζει το Φρούριο, που χτίστηκε κατά τον 15. Αιώνα για την προστασία του καίριου περάσµατος της Εγνατίας Οδού και τον έλεγχο του Βορείου Αιγαίου λόγω πειρατών και Βενετσιάνων. Κατά τα άλλα η Καβάλα είναι κι’ αυτή µια πόλη, που αναπτύχθηκε κατά το µοντέλο της µεταπολεµικής Αθήνας, δηλαδή δοµήθηκε άναρχα, χωρίς σχέδιο πολεοδοµίας και µε τσιµεντοποίηση των µπροστινών ή πισινών κήπων των σπιτιών, η κατάρα της καραµανλικής αντιπαροχής.
Ελλάδα, ένα απέραντο καφενείο. Κύριο χαρακτηριστικό των πόλεων και χωριών που επισκέφθηκα, της Θεσσαλονίκης, Καβάλας, Ξάνθης, Χρυσούπολης ή της Κεραµωτής, είναι το καφενείο. Και όχι µόνο το παραδοσιακό. Μόλις κάποιος ∆ήµος σουλουπώσει κάποιον δρόµο, τον κάνει πεζόδροµο όπως λέγεται, σπεύδουν οι παρακείµενοι καταστηµατάρχες να τον καταλάβουν µε τραπέζια και καρέκλες και να τον κάνουν υπαίθριο καφενείο. Την πιο ακραία καφενειοποίηση ενός τέτοιου πεζόδροµου την είδα στην Ξάνθη, όπου σου είναι σχεδόν αδύνατο να περάσεις ανάµεσα στα τραπέζια και τις καρέκλες. Οι ελληνικές πόλεις έχουν µεταβληθεί σε ένα απέραντο καφενείο, όπου αργόσχολοι, ιδίως νέοι άνθρωποι, που θα έπρεπε να απασχολούνται έστω και ιδιωτικά, µε κάτι το εποικοδοµητικό, φωνασκούν κριτικάροντας τη Γερµανία και τη Μέρκελ, που, όπως λένε, µας µισούν και την κυβέρνηση που µας τάραξε στους φόρους. Και αυτοκατηγορούνται (αυτοµαστιγώνονται) για τα χάλια µας. Μεταφέρω αυτούσιες τις κουβέντες, που άκουσα από τέσσερις κάπως ηλικιωµένους θαµώνες ενός καφενείου στο Μπεζεστένι της Θεσσαλονίκης: «Είµαστε ένας καταραµένος λαός», λέει ο ένας. «Όλα τα στραβά του κόσµου εδώ είναι», λέει ο άλλος. «Γκρέµισµα και όλα απ’ την αρχή», λέει ο τρίτος. Κουβέντες αντιπροσωπευτικές για την ελληνική κοινωνία, όπως την έζησα τρείς εβδοµάδες από κοντά. Και όπως πολύ χαρακτηριστικά περιγράφει ο Σταύρος Βιτάλης στο άρθρο του «Ο εχθρός Ελληναράς», που δηµοσιεύθηκε σ’ αυτό εδώ το ιστολόγιο.
Νεολαία. Ακούω στην παραλία της Κεραµωτής µια παρέα νεαρών να συζητά: «Η εθνική µας άδικα έχασε ρε µαλάκα», λέει ο ένας. «Ναι ρε µαλάκα, και τάδωσε όλα», ό άλλος. Μαλάκα, µαλάκα, άντε ρε µαλάκα, µαλάκας, η σχεδόν τρυφερή προσφώνηση και αντιφώνηση της ελληνικής νεολαίας. Στην παραλία της Κεραµωτής έρχονται κάθε µέρα, γύρω στις δύο ή ώρα, µε αυτοκίνητα, µηχανές ή µε το λεωφορείο δεκάδες νεαρών και των δύο φύλων από τα γύρω χωριά για µπάνιο. Ρωτάω να µάθω τι κάνουν µέχρι τότε, πάνε σε κανένα καλοκαιρινό σχολείο, παρακολουθούν κάποια µαθήµατα; Κοιµούνται, µου λένε. Οι νέοι αυτοί, που κάθονται στη ντίσκο της παραλίας τουλάχιστον µέχρι τα µεσάνυχτα, είναι πιο ψηλοί από µας, καλοζωισµένοι, οι κοπέλες µε µίνι µοντέρνα ρούχα και βαµµένα νύχια, οι νεαροί µε κουρεµένο κεφάλι και µια τούφα µαλλιών στην κορυφή του. Ο κάµπος της Χρυσούπολης που κατοικούν είναι εύφορος, βγάζει τα πάντα, ο κόσµος ζει καλά, όµως οι νεαροί που βλέπω δεν φαίνεται να έχουν πιάσει ένα τσαπί στο χέρι τους. Τι θα κάνουν όταν τελειώσουν το Γυµνάσιο, ρωτώ το φίλο µου Γιάννη, καθηγητή στο Γυµνάσιο Κεραµωτής. Θα πάνε στο Λύκειο, λέει. Και µετα; Μετά τίποτα. Και τα χωράφια ποιος θα τα καλλιεργεί; Οι Πακιστανοί, µου λέει.
Θα µπορούσα να συνεχίσω για πολύ ακόµη τις εντυπώσεις µου από την πατρίδα, φοβάµαι όµως ότι θα γίνω κουραστικός, γιατί καλή είναι η διαπίστωση της ανοργανωσιάς, της κοινωνικής µιζέριας και των οικονοµικών προβληµάτων που αντιµετωπίζει η ελληνική κοινωνία, αλλά σηµαντικότερες θα πρέπει να είναι κάποιες προτάσεις εξόδου από το τούννελ. Πραγµατοποιήσιµες προτάσεις, βέβαια, γιατί από οπτασίες, ιδεαλιστικά οράµατα και θεωρίες η χώρα µας έχει περισσότερες από όσες χρειάζεται. Στο τέλος του περσινού µου άρθρου µε τον τίτλο “Οι φετινές διακοπές µου” είχα διατυπώσει µια σειρά από πρακτικές προτάσεις για το τι θα έπρεπε να γίνει στους τοµείς του τουρισµού, της οδικής κυκλοφορίας ή της σήµανσης. Μερικές από αυτές χρειάζονται την επέµβαση των Υπουργείων, Υπουργών και Υπουργίνων της µακρινής Αθήνας, όπως είναι η άµεση σύνδεση της Εγνατίας από Ξάνθη και Κοµοτηνή για τη Βουλγαρία, για να µην ταλαιπωρούνται οι Βούλγαροι και Ρουµάνοι τουρίστες που έρχονται κατά χιλιάδες στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και είναι το µέλλον του τουρισµού στην περιοχή. Ακούει κανείς στην Αθήνα; Άλλες, όπως µια πινακίδα στο Λιµένα Θάσου, που να δείχνει στους νεοαφιχθέντες ποιο δρόµο να πάρουν, δεν χρειάζονται πολλά λεφτά, αλλά λίγο κοινό µυαλό.
Η αφεντιά µου σε ένα απο τα ωραιότερα µέρη του κόσµου: ∆ιακοπή για καφεδάκι κατα το γύρο της Θάσου
Θα κλείσω, όπως και πέρση, πρώτα µε µία δήλωση. Η εκ πατρός γιαγιά µου κατάγεται από τη Μαρώνεια, ο εκ µητρός παππού µου από τη Λάιστα, τα Ζαγοροχώρια. Είµαι περήφανος, που κατάγοµαι από δύο από τις ωραιότερες, αγριότερες και πλουσιότερες σε φύση περιοχές της πατρίδας µας. Πατρίδα µου είναι όµως η Θράκη, ο τόπος που γεννήθηκα και ο πρώτος αέρας που ανάπνευσα.
Και µε µία σύσταση. Συνιστώ ανεπιφύλακτα στις αναγνώστριες και τους αναγνώστες µου να πάνε για διακοπές στην Κεραµωτή. Και από κεί στην όµορφη Θάσο. Να ανέβουν µετά µέσω Ξάνθης και Σταυρούπολης ή µέσω Κεχροκάµπου και Σταυρούπολης στη Χαϊντού και να δουν πράσινο και δάσος, δάσος, όσο βλέπει το µάτι σου. Με αιωνόβια πλατύφυλλα. Και µε καταρράκτες σαν το Λειβαδίτη, φωτογραφία του πιό πάνω. Ή να µείνουν για µερικές µέρες στη Σταυρούπολη, απολαµβάνοντας την κουζίνα του εστιατορίου «Το «Στέκι» του Μαντάρα ή στο λίγο κιτς αλλά θαυµάσιο ξενοδοχείο «Νέµεσις», που διατηρεί και ένα ιπποφορβείο, στα Κοµνηνά, µέσα στο πράσινο, την ησυχία και τον καθαρό αέρα, πραγµατικό σανατόριο για τους ταλαιπωρηµένους των µεγαλουπόλεων. Να πάρουν το τρένο από την Ξάνθη για τη Σταυρούπολη και να περάσουν µέσα από τις 32 γαλαρίες των στενών του Νέστου. Να κάνουν µια πορεία από τους Τοξότες µέχρι τα Κοµνηνά στο ευρωπαϊκό µονοπάτι Ε6, έχοντας κάτω τους το Νέστο να στριφογυρίζει σαν φίδι στις χαράδρες που άνοιξε στους αιώνες, προτού καταλήξει στους Τοξότες, όπου τα νερά του µπαίνουν σε κανάλια για να ποτίσουν τον κάµπο της Χρυσουπόλεως. Να επισκεφθούν το ∆έλτα του κοντά στην Κεραµωτή, που φιλοξενεί µια από τις πλουσιότερες και µεγαλύτερες αποικίες πουλιών της Ευρώπης. Και το θαυµάσιο Μουσείο του ∆ηµόκριτου στα Άβδηρα. Να περιδιαβάσουν την παλιά Ξάνθη και τα Μνηµεία των Μουσουλµάνων στην Καβάλα. Να θαυµάσουν τα βότανα στο Παγγαίο και να φάνε κατσικάκι στα Ποµακοχώρια.
Η Θράκη είναι το κάτι άλλο. Επισκεφθείτε την και θα µε θυµηθείτε.
