Thursday, March 28, 2024

      Subscribe Now!

 

spot_img
spot_img
In GreekΑΠΟΨΗ: Ειρωνεία και λογοτεχνία

ΑΠΟΨΗ: Ειρωνεία και λογοτεχνία

Hellenic News of America
Hellenic News of Americahttps://www.hellenicnews.com
The copyrights for these articles are owned by HNA. They may not be redistributed without the permission of the owner. The opinions expressed by our authors do not necessarily reflect the opinions of HNA and its representatives.

Latest articles

Γράφει ο Μιχάλης Παπαδημητρίου

Από τον πνευματικό και ηθικό «ογκόλιθο» που λέγεται Σωκράτης (Σωφρονίσκου) κληρονομήσαμε εκτός όλων των άλλων και δύο τεχνικές του λόγου, την ειρωνεία και τη μαιευτική.

Ο ίδιος στους περίφημους διαλόγους του, που τους διέσωσε και τους διάνθισε ο Πλάτων, προσποιείται ότι αγνοεί, διαλέγεται μεθοδικά, ανακρίνει και τελικά αναγκάζει τον συνομιλητή του να αλλάξει άποψη και να ομολογήσει την άγνοιά του.

Χρησιμοποιούσε επίσης και τη λεγόμενη «μαιευτική», μια μέθοδο βασισμένη κι αυτή στην ειρωνεία, με την οποία έβγαζε (ξεγεννούσε) απ’ το μυαλό των συνομιλητών του θέματα και συμπεράσματα που αρχικά δεν τα γνώριζαν, ούτε τα είχαν υποπτευθεί.

Ειρωνεία λοιπόν, εκ του ρήματος «είρω» που σημαίνει λέγω, είναι η προσποιητή άγνοια και ο υποκριτικός τρόπος του λόγου που εννοεί ακριβώς τα αντίθετα από αυτά που ισχυρίζεται.
Η σωκρατική ειρωνεία, εκτός του ότι προίκισε τους πλατωνικούς διαλόγους με μια ενδιαφέρουσα και χαριτωμένη λογοτεχνική σκηνοθεσία, επηρέασε και πολλούς μεταγενέστερους συγγραφείς.

Thanks for reading Hellenic News of America

Ένας από αυτούς και μάλιστα ο επιφανέστερος είναι ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς.
Στο «Ρητόρων διδάσκαλος» ειρωνεύεται τους ρήτορες, όντας και ο ίδιος ρήτωρ.
Σαρκάζει, διασύρει και ειρωνεύεται με μια ελευθεροστομία άνευ προηγουμένου τους αρχαίους θεούς καθώς και αρκετούς ανθρώπους της εποχής του.

Χρησιμοποιεί προς τούτο χαριέστατους διαλόγους με βραχυλογικές προτάσεις αλλά και ιάμβους (που είναι ιδανικοί για τα σκώμματα, και που είχε επινοήσει πρώτος ο μέγας Αρχίλοχος ο Πάριος) ξαναζωντανεύοντας έτσι τη σάτιρα της κλασικής περιόδου.

Χλευάζει τους γραμματικούς που χρησιμοποιούν άτεχνα τον αττικό λόγο, προφανώς από επίδειξη και για να αποδείξει ότι αυτός, καίτοι Σύρος, τον γνώριζε στην εντέλεια.

Ειρωνεύεται τη δεισιδαιμονία και αντιπαραβάλλει νοσταλγικά τα ευτελή ήθη της εποχής του όπως και τη γενική μωρία, προς έναν ελληνικό τρόπο ζωής που ήδη εκλείπει.

Η ειρωνεία είναι θεωρητικά μια μορφή σαρκασμού και επιδεικτικής αλαζονείας, αν και ο Αριστοτέλης αντιδιαστέλλει το μείζον της αλαζονείας προς το έλασσον της ειρωνείας.
Η ειρωνεία όμως στα χέρια ενός προικισμένου συγγραφέα γίνεται ένα υπέροχο και ακατάβλητο λογοτεχνικό «όπλο».

Θα τη δούμε να ανιχνεύεται ήδη στα πρώτα «επιδεικτικά γένη του λόγου» που συνιστούν την χαρίεσσα και διακοσμημένη (ως λήκυθο) ρητορική.
Στη συνέχεια εμφανίζεται στη λογοτεχνία (πεζό λόγο και ποίηση) αλλά και στο θέατρο, όπου οι ειδικοί την εντοπίζουν ως ειδική μορφή (δραματική ειρωνεία).

Η νέα Ελλάδα ως άξιος συνεχιστής της αρχαίας παράδοσης έχει να επιδείξει σπουδαίους ειρωνικούς λογοτέχνες και στον πεζό λόγο (Εμμ.Ροϊδης, Κ. Βάρναλης, Ανδρ. Λασκαράτος κ.α.) και στον ποιητικό (Καρυωτάκης, Καβάφης, Σεφέρης κ.α.) με μικρά ποιήματα και ενίοτε με την ανάμιξη τεχνιέντως της δημοτικής με τη λόγια γλώσσα.

Η αγγλική σχολή της λογοτεχνίας έχει υιοθετήσει σε μεγάλο βαθμό την ειρωνεία (Swift, Pope, Austen κ.α.), όπως και ο διάσημος Γάλλος ποιητής Μποντλέρ, που, παρά το ότι τάραξε τα λογοτεχνικά νερά του ρομαντικού καθωσπρεπισμού του 19ου αιώνα με τις εξτρεμιστικές του απόψεις και την ερωτοτροπία του με τα ναρκωτικά, ωστόσο παραμένει μια αξιοπρόσεκτη περίπτωση.

Είχε πει ότι «ένα λογοτεχνικό έργο πρέπει να έχει δύο θεμελιώδεις αρετές: την αναφορά σε υπερφυσικές δυνάμεις (δηλαδή το θαύμα) και την ειρωνεία» εννοώντας προφανώς ότι πρέπει να έχει το κουράγιο και τη δύναμη να αυτοσαρκάζεται και να αυτοαπορρίπτεται.

The copyrights for these articles are owned by the Hellenic News of America. They may not be redistributed without the permission of the owner. The opinions expressed by our authors do not necessarily reflect the opinions of the Hellenic News of America and its representatives.

Get Access Now!

spot_img
spot_img
spot_img