Γράφει ο Μιχάλης Παπαδημητρίου
Όποιος άνθρωπος σέβεται την ιστορία του και το παρελθόν του, συντηρεί τις μνήμες και διασώζει και αναδεικνύει ευλαβικά και με κάποια υπερηφάνεια τα πατρογονικά του κειμήλια.
Το ίδιο υποτίθεται ότι κάνει (ή ότι πρέπει να κάνει) και μια ολόκληρη χώρα με την περίπτωση των εθνολογικών κειμηλίων της και ιδιαίτερα των αρχαιολογικών της θησαυρών.
Αυτό, ειδικά για την Ελλάδα, τη χώρα του ενδόξου και επιφανούς «χθες», έχει κομβική σημασία: αναδεικνύει και διαφημίζει τον πλούτο και τις αιώνιες αρετές μας και προσελκύει απ’ όλο τον κόσμο ελληνολάτρεις και ελληνεραστές.
Δυστυχώς όμως αυτό το κράτος δεν θεωρεί και τόσο απαραίτητο εργαλείο του την αρχαιολογική σκαπάνη.
Παλιότερα όλες σχεδόν οι μεγάλες ανασκαφές έγιναν από προσωπικό ενδιαφέρον, με κίνδυνο κάποιοι να παζαρεύουν και να οικειοποιούνται αρχαιολογικά ευρήματα.
Σήμερα υπάρχει διάχυτη μια ανασκαπτική αναβλητικότητα και δυσανεξία.
Σε μια μαγική από άποψη ιστορικού ενδιαφέροντος νήσο, όπως είναι επί παραδείγματι η Σάμος, έχουν παραμείνει πολλές αρχαιότητες ακόμα θαμμένες στο χώμα σε περιοχές όχι απλά εικαζόμενες, αλλά εύδηλες και γνωστές για τα αρχαία ευρήματα.
Είναι μια χώρα του κρυμμένου θησαυρού, και η αρχαιολογική υπηρεσία μοιάζει σαν να ισχυρίζεται φυγοπόνως: «Αυτά που βλέπετε δεν είναι τίποτα. Να δείτε πόσα κρατάμε ακόμα απείραχτα στο χώμα»!…
Για το κράτος στοιχειοθετούνται διαχρονικά δύο εγκλήματα: το πρώτο είναι η, αρχής γενομένης από τους Ρωμαίους, λεηλασία των ελληνικών αρχαιοτήτων (αν διαβάσει κανείς το σχετικό βιβλίο του Κυριάκου Σιμόπουλου θα φρίξει), και το δεύτερο είναι η μη ανασκαφή τους και η μακαρία εγκατάλειψή τους στον αρχαιολογικό ύπνο.
Έκανα πάλι προχθές μαζί με μια φιλική μου παρέα μια περιήγηση στα αρχαία «κάστρα» του Πυθαγορείου και στην περιοχή των Αγιάδων όπου βρίσκεται και το βόρειο στόμιο του Ευπαλινείου «αμφίστομου» ορύγματος, αυτού του μοναδικού σε παγκόσμια κλίμακα θαύματος της αρχιτεκτονικής των υδραγωγείων.
Τα αρχαία κάστρα με τη δομή κυκλωπείων τειχών και με θαυμάσια αρχιτεκτονική των σωζομένων τοξωτών πυλών έχουν αφεθεί στη λήθη και στα δόντια του χρόνου.
Ομοίως και οι θεαματικές σπηλιές των αρχαίων λατομείων.
Η περιοχή των Αγιάδων αναβλύζει ακόμα το πανάρχαιο νερό που πέρναγε μέσα από το Ευπαλίνειο και υδροδοτούσε την αρχαία Σάμο (νυν Πυθαγόρειο) των πενήντα (τότε) χιλιάδων κατοίκων και της παγκόσμιας αίγλης, πλην όμως όλος ο μικρός οικισμός, που αποπνέει ακόμα την αρχαία αύρα, αποτελείται από χαλάσματα και αδιαφορία.
Στο Statford-upon-Avon της κεντρικής Αγγλίας υπάρχει το σπίτι όπου γεννήθηκε αλλά και πέθανε ο Σέξπιρ και στην αυλή του μια ακανόνιστη πέτρα που προφανώς καθότανε, και που σήμερα μαζεύει χιλιάδες τουρίστες κάθε μήνα.
Δεν θέλω να υποτιμήσω τον ιδιοφυή δραματουργό, αλλά τι θα λέγαμε εμείς οι Σαμιώτες για τις πέτρες που κάθησε ο Όμηρος (κατά την αξιόπιστη ιστορική πηγή του Εμμ.Κρητικίδου) όταν προσορμίστηκε στο νησί τον Οκτώβριο (Πυανεψιώνα) του 952 π.Χ. (*) και κατά την εορτή των Απατουρίων, στο νησί όπου παραχείμασε φιλοξενηθείς στο σπίτι του Σάμιου ποιητή Κεώφυλου;…
Μετά από όλα αυτά φαίνεται ότι επιβεβαιώνουμε και μεις τον κανόνα που λέει ότι καμία χώρα που διαθέτει (παντός είδους) πλούτο, δεν τον σέβεται και δεν τον εκμεταλλεύεται επ’ ωφελεία της ….
(*) Μετά από νεότερες έρευνες, μόνο η χρονολογία αμφισβητείται.
