Αν και όλοι τον ξέρουμε ως εμβληματική προσωπικότητα της αφθονίας και του χρήματος, η αλήθεια είναι ότι όλα αυτά τα οποία είχε ήταν εντελώς πρόσκαιρα και για μικρό χρονικό διάστημα.
Τα τελευταία του βίου του χρόνια, ήταν αιχμάλωτος και όχι ευτυχισμένος.
Έγινε Βασιλιάς σε σχετικά νέα ηλικία. Ήταν τότε τριάντα πέντε ετών. Φυσικός απόγονος(γιος) του Αλυάττη και τελευταίος βασιλιάς(560-547 π.χ.) της Λυδίας της δυναστείας των Μερμνάδων.
Η θέση του βασιλείου του εξασφάλιζε προνόμια διότι ήταν σημαντική για το εμπόριο μεταξύ σημιτικής Ανατολής και ελληνικής Δύσεως.
Άλλωστε υπήρχαν και οι φόροι που εισέπραττε από τις ελληνικές αποικίες της Μ. Ασίας αλλά και τα κοιτάσματα χρυσού του Πακτωλού ποταμού
Πρόγονος του ο Γύγης είχε επινοήσει το νόμισμα για να αλλάξει τα τεμάχια μετάλλων που δεν είχαν έγκυρη στον χρόνο αξία.
Ο ίδιος ο Κροίσος «κόβει» χρυσά και αργυρά νομίσματα.
Ο Πλούταρχος και ο Ηρόδοτος μας δίνουνε μια περιγραφή του Κροίσου συνώνυμη-αν όχι ταυτόσημη- της χλιδής: η μεγαλοπρέπεια του βασιλικού οίκου αντανακλάται μέχρι και στις στολές των αυλικών, οι οποίες είναι καμωμένες από χρυσάφι και μετάξι και γενικά παντού είναι διάχυτα τα σημάδια της αφθονίας, του πλούτου της……
Οι αναφορές των συγγραφέων της τότε εποχής «πύρωσαν» τα λαϊκό αίσθημα αποδίδοντας του σχεδόν μυθικά πλούτη. Σε αυτόν αποδιδόταν δοξασίες που τον ήθελαν κάτοχο πιθαριών από χρυσό και ασήμι και έμφορτα δοχεία από πολύτιμες πέτρες σε ποσότητες που δεν είχε δει ανθρώπινο μάτι ως τότε.
Ο ίδιος ήταν αρκετά ματαιόδοξος και του άρεσε να επιδεικνύει τα πλούτη του μπροστά σε όλους απολαμβάνοντας τον θαυμασμό και την έκπληξη. Διέταζε τους αυλικούς του να τοποθετούν μπροστά στους επισκέπτες του θησαυρούς ονειρικούς απίστευτης αξίας, προκαλώντας και γοητεύοντας.
Παροιμιώδης η φράση «είναι Κροίσος», δια μέσου των αιώνων εισχώρησε σε όλες τις γλώσσες του κόσμου δημιουργώντας μια εικόνα ενός ανθρώπου πνιγμένου στο χρυσάφι, βαθύπλουτου, ιδιοκτήτη και χρήστη αμέτρητου υλικού πλούτου και αστείρευτων πηγών αγαθών πέρα από κάθε φαντασία, ταυτίζοντας τα παραπάνω με την ευτυχία. Μάλλον λησμονώντας την κατάληξη της ζωής του βασιλιά της Λυδίας.
Επεκτατικός ως προς την πολιτική του, όπως και ο προγονός του αλλά και φιλόξενος μαικήνας δεχόταν στην αυλή του πολλούς γνωστούς Έλληνες της τέχνης και του πνεύματος της τότε εποχής.
Σε μια τέτοια συνάντηση λοιπόν με τον Σόλωνα ο Κροίσος ήθελε να ακούσει όμορφα λόγια για τα πλούτη του θεωρώντας τον εαυτό του, προφανώς, τον πιο πλούσιο και ευτυχισμένο επί της γης άνθρωπο.
Ο Σόλων δίνοντας την προσωπική του άποψη ποιους θεωρεί πιο ευτυχισμένους δεν απέφυγε και την τελευταία του Βασιλιά ερώτηση απαντώντας με μία φράση που έμεινε στην ιστορία: «Μηδένα προ του τέλους μακάριζε», δηλαδή, μη θεωρήσεις κανέναν ευτυχή, πριν γνωρίσεις το τέλος του.
Τα μεγάλα πλούτη μόνο δεν κάνουν τον άνθρωπο ευτυχισμένο.
Δυστυχώς όπως σε πολλούς συμβαίνει ο Κροίσος θα καταλάβαινε την ουσία αυτής της μικρής φράσης μετά από πολλά χρόνια και κάτω από συνθήκες κάθε άλλο παρά ευτυχισμένες.
Είμαστε στο μέσον περίπου του έκτου π.Χ. αιώνα και η επικράτεια του Κροίσου ορίζεται από την θάλασσα του Αιγαίου μέχρι την Καππαδοκία και την Κιλικία και από την νοτιοανατολική Μεσόγειο μέχρι και την Μαύρη θάλασσα.
Η Λυδική ανέλιξη βρίσκεται στο ύψιστο σημείο της.
Εξ ανατολών όμως ένα άλλο βασίλειο γινόταν όλο και πιο κραταιό. Το Μηδοπερσικό βασίλειο με εστεμμένο ηγεμόνα τον Κύρο.
Ο Κροίσος αποφασίζει την ένοπλη αναμέτρηση, αν και υπήρχε συνθήκη υπογεγραμμένη από τον πατέρα του με τον τότε βασιλιά Αστυάγη. Θέλει οπωσδήποτε την γνώμη των Θεών για την έκβαση.
Ο πρώτος χρησμός του μαντείου των Δελφών απαντούσε στον Κροίσο: «Κροίσος Άλυν διαβάς μεγάλην αρχήν καταλύσει» δηλαδή αν εκστράτευε κατά των Περσών, θα κατέλυε μια μεγάλη αυτοκρατορία . Ερμηνεύει τον χρησμό θεωρώντας ότι η «αρχή» είναι η άλλη και όχι η δική του.
Ο δεύτερος χρησμός τον συμβούλευε να τραπεί σε φυγή όταν βασιλιάς των Μήδων στεφθεί ένας «ημίονος» (δηλαδή νόθος, όπως ήταν ο Κύρος). Κατά τον Ηρόδοτο, ο Κροίσος παρερμήνευσε τους δύο χρησμούς, που προέλεγαν φανερά το τέλος του, και έχοντας εξασφαλίσει τη συμμαχία των Σπαρτιατών και των Αιγυπτίων εκστράτευσε κατά των Περσών.
Πέρασε τον Άλυ ποταμό και παρά τον μεγάλο στρατό από πεζούς(420.0000) και ιππείς( 60.000) που συγκέντρωσε ηττήθηκε.1
Οδηγήθηκε αιχμάλωτος στην πρωτεύουσα, στα Εκβάτανα όπου ο Κύρος του ανακοινώνει την απόφασή του δηλαδή την καταδίκη του σε θάνατο στην πυρά.2
Σε αυτό το στάδιο και περιμένοντας να ανέβει στην πυρά προφανώς εννοώντας την ουσία των πραγμάτων και ότι τα πλούτη του δεν μπορούν να τον σώσουν, απελπισμένος απογοητευμένος και βλέποντας το επικείμενο τέλος του βίου του ανακράζει: «Σόλων! Σόλων! Σόλων!»
Ο Κύρος ακούει και διατάζει να σταματήσει η εκτέλεση και ρωτάει να μάθει προς τι η συγκεκριμένη κραυγή.
Η απάντηση κάτι ευαίσθητο αγγίζει μέσα του και αντιλαμβάνεται το εφήμερο της δόξας και το σύντομο της εξουσίας.
Επιτρέπει στον προηγούμενο μελλοθάνατο, εχθρό και εισβολέα να ζήσει, και με τον καιρό τον κάνει σύμβουλο του.
Ο Κροίσος (εδώ και χρόνια έχει χάσει και τον γιό του Άτυ σε κυνήγι) πεθαίνει μετά από είκοσι χρόνια ενώ τα περίφημα πλούτη του έχουν περάσει πια στην σφαίρα της μυθοπλασίας και αποτελούν μακρινές ξεθωριασμένες μνήμες.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
- Ας σημειωθεί ότι οι αρχαίοι συγγραφείς δίνουν διάφορες εκδοχές χωρίς πάντοτε να συμφωνούν σε όλα.
2.Στο μουσείο του Λούβρου σε ερυθρόμορφο αττικό αμφορέα του 490 – 480 π.χ., εκπληκτικής και απαράμιλλης( κατά κοινή ομολογία) ωραιότητας εμφανίζεται το επεισόδιο της πυράς με τον Κροίσο να πραγματοποιεί σπονδή από μία φιάλη ενώ ο δούλος Εύθυμος ανάβει την φωτιά.
