Μονή Ευαγγελίστριας (Σώσινου) Άνω Παρακαλάμου Σε μια στρατηγική θέση που ελέγχει όλα τα περάσματα, λίγο πριν την είσοδο του Άνω Παρακαλάμου, βρίσκεται ο Ιερός Λόφος Σώσινο καθώς και η Μονή Σωσίνου (1598), που είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, κρυμμένη μέσα σε πυκνή βλάστηση. Η θέα προς την κοιλάδα του Καλαμά και τις διαδοχικές οροσειρές στο βάθος είναι υποβλητική.Στα χρόνια του δεσποτάτου της Ηπείρου, πολύ πιθανό στα ερείπια αρχαίου θεάτρου, χτίστηκε το μοναστήρι του Σώσινου από κάποιον που το όνομα του ήταν Σώσινος. Ο Ηγεμόνας της Βλαχιάς Νιάγος Βοεβόδας λίγο αργότερα, τον 16ο αιώνα καθιέρωσε τακτική επιχορήγηση για το Σώσινο. Έπειτα το μοναστήρι καταστράφηκε. Το 1598 πάνω στα χαλάσματα, ο άρχοντας Ιωάννης Σιμωτάς έχτισε νέο μοναστήρι και το πλούτισε με κάθε είδους έπιπλα, σκεύη και βιβλία, καθώς και με κοπάδια, καταστήματα, και πολλά κτήματα. Για να είναι ανεξάρτητο το μοναστήρι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου «το Σώσινο», ο Σιμωτάς το ανέδειξε «Πατριαρχικό Σταυροπήγιο», όταν κτιζόταν ένα τέτοιο μοναστήρι, στελνόταν από το πατριαρχείο σταυρός, τον οποίον «έμπηγαν» στα θεμέλια. Η ανεξαρτησία της μονής σφραγίσθηκε με το πρώτο «Σιγίλιο», το επίσημο πατριαρχικό και συνοδευτικό έγγραφο, γραμμένο σε περγαμηνή υπογεγραμμένο από τον Πατριάρχη και τα μέλη της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου, σφραγισμένο με μολύβδινη «βούλα», που κατά την τουρκοκρατία είχε ισχύ διατάγματος. Κατάφερε δε ο Άρχοντας, το πρώτο «Σιγίλιο» του μοναστηριού να το προσυπογράψει ο τότε Επίσκοπος Βελλάς Μαννασής, ώστε να μην μπορεί να αμφισβητεί κανείς την αυτονομία του.
Ο ηγούμενος του μοναστηριού διοικούσε και εξουσίαζε τη χώρα Πογδόριανη που ονομάζονταν Εξαρχία Πογδόριανης ή Εξαρχία Σωσίνου, η οποία βρίσκεται μέσα στα όρια του μοναστηριού. Χτισμένο ψηλά στον Βασιλικό του θρόνο το Σώσινο συνεχίζει ως σήμερα να αγκαλιάζει τις ψυχές των πιστών του. Αιώνες τώρα οι Πογδοριανίτες γιορτάζουν το μοναστήρι με πλήθος εκδηλώσεων τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, όπως έμαθαν από τους γονείς και τους παππούδες τους. Αιώνες τώρα τραγουδούν με το Δώριο τρόπο των αρχαίων Ελλήνων και των επιρροών της Βυζαντινής Μουσικής, το πολυφωνικό τραγούδι. Από το 2007 ξεκίνησε η ανακατασκευή του μοναστηριού. Ο τότε Νομάρχης και σημερικός Περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέκος Καχρημάνης φρόντισε ώστε να δωθούν 2.8 εκ. να αναστηλωθεί και να γίνει ο δρόμος. Πρέπει να ανακηρυχθεί ΝΕΟΣ ευεργέτης και οραματιστής!
Εύγε στον Πατέρα Διονυσιο Τάτση, Ιερατικώς προιστάμενο Αγιου Παντελεήμονος Παρακαλάμου και στην Επιτροπή του που μετέτρεψαν τον εσωτερικό χώρο σε ότι οι επισκέπτες απολαμβανουν σήμερα. Ας φροντίσουν και οι νεότεροι να συνεχίσει να φωτίζει όπως και παλιά σαν φάρος λατρείας, (Ο παππούς μου ο Μανώλης Κοτρότσιος φοίτησε στο “Σχολαρχείο” κρυφό σχολειό τηε εποχής) αλλά και ιστορικής μνήμης που ανέδειξε αυτό τον ευλογιμένο τόπο.
Μόνο όσοι τοπικοί ενδιαφέρονται μπορούν να αρχίσουν τον διάλογο να βρεθεύν δυο μοναχοί, να ανοίξει ενα κυλικείο, βιβλιοθήκη, γειροκομείο (μιά και έκλεισε το Ριάχοβο) και ο ξενώνας. Υπάρχουν τα άτομα που πράγματι αγαπούν τον Παρακάλαμο και πρέπει να τον φροντίσουν με όποιον τρόπο μπορούν και να ενισχύσουν τούς ανθρώπους που τραβούν μπροστά για το καλο του τόπου. Αν φροντίσουμε όλοι μαζί απόδημοι και κάτοικοι θα δημιουργηθούν αρκετες δουλειές και έτσι δεν θα σβήσουν και τα γύρω χωριά. Καλή δύναμη στον Δημήτρη Ντότη και την ομάδα του. Είμαστε μαζί σας!
ΠΙΚ
Η Μονή Σωσίνου βρίσκεται πάνω σε κατάφυτο λόφο μεταξύ των χωριών Άνω και Κάτω Παρακάλαμος και είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Η μονή προσεγγίζεται μέσω χωματόδρομου κακής βατότητας. Πολύ πιθανόν η μονή να ιδρύθηκε κατά τους ύστερους βυζαντινούς χρόνους (πριν το 1430). Στη σημερινή της μορφή ανακαινίσθηκε εκ βάθρων το 1598 από τον Ιωάννη Σιμωτά. Συνκτήτορες (ή ίσως συνέβαλαν μόνο στην τοιχογράφηση) ήταν οι Ιωάννης και Εμμανουήλ, οι Κονδαράτοι.
Το καθολικό της Μονής υψώνεται στη μέση του συγκροτήματος, το οποίο έχει έντονο φρουριακό χαρακτήρα. Πρόκειται για ναό σταυροειδή εγγεγραμμένο αγορείτικου αρχιτεκτονικού τύπου, με πολυγωνικό τρούλο ο οποίος στηρίζεται εσωτερικά σε τέσσερις κίονες. Τα γωνιακά διαμερίσματα καλύπτονται με φουρνικά. Η τοιχοδομία του ναού είναι λιθοδομή σε οριζόντιες στρώσεις. Ο ναός κτίσθηκε το 1598 και αμέσως μετά κτίστηκε ο νάρθηκας (μεταξύ 1598 και 1601/2), ενώ ο εξωνάρθηκας κτίσθηκε πιθανότατα το 1747.
Εσωτερικά ο ναός είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες. Η πρώτη φάση της τοιχογράφησης της εκκλησίας χρονολογείται το 1601/2, και έγινε μάλλον από Χιοναδίτες ζωγράφους. Η δεύτερη τοιχογράφηση είναι του 1838, έργο των ζωγράφων Δημητρίου και Χριστοδούλου από τα Δολιανά. Το εικονογραφικό πρόγραμμα και των δύο φάσεων είναι το τυπικό. Στο Ιερό και το νάρθηκα σώζονται παραστάσεις των τριών κτητόρων. Ο ναός κοσμείται επίσης με ξυλόγλυπτο τέμπλο.
Στην βόρεια και την νότια πλευρά του μοναστηριού υπήρχαν διώροφα κελιά, ενώ στην ανατολική και τη δυτική τριώροφα. Ελάχιστα από αυτά σώζονται σήμερα, στην νοτιοανατολική πλευρά, τα οποία έχουν επισκευαστεί. Επίσης σώζεται ο εξωτερικός και ιδιαίτερα επιβλητικός τοίχος της ανατολικής πλευράς. Στο μοναστήρι υπάρχει πηγάδι/στέρνα, όπου συλλέγονται τα νερά από τη στέγη του καθολικού.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου
