(Γράφει ο Μιχάλης Παπαδημητρίου)
Είναι γνωστό το ερώτημα των απανταχού ιστορικών για το αν οι μεγάλοι άνδρες διαμορφώνουν το ιστορικό γίγνεσθαι ή αν τους γεννά το ίδιο το ιστορικό πλαίσιο.
Ίσως συμβαίνουν και τα δύο, σε έναν ποικίλοντα βαθμό, πάντως το βέβαιο είναι ότι υπάρχουν άνθρωποι σπουδαίοι που ξεπερνούν την ιστορία και αφήνουν μνήμη και έργα ανεξίτηλα.
Συνήθως αυτοί οι άνθρωποι βρίσκονται έξω από το χώρο της πολιτικής και κοσμούνται από αρετές του απλού και ανεπιτήδευτου πολίτη, τουτέστιν δεν μασούν τα λόγια τους, δεν προσπαθούν στρεψοδίκως και λογίως να στρογγυλέψουν τις αιχμηρές άκρες των πραγμάτων και, ευκαιρίας δοθείσης, δεν θα διστάσουν να εξαργυρώσουν με τη ζωή τους τα υψηλά ιδανικά.
Ζούμε πολλά και απεχθή αυτές τις μέρες.
Είναι προφανές ότι οι άνθρωποι που βδελύσσονται το δημόσιο αίσθημα και προσπαθούν να το αντιπαρέλθουν βρίσκονται έξω από τον καμβά της δημοκρατίας.
«Έδοξε τη βουλή και τω δήμω». Καμιά μεγάλη απόφαση δεν μπορεί να ληφθεί ερήμην του δήμου, δηλαδή του λαού. Κι ο λαός αυτή τη στιγμή, χωρίς φιοριτούρες αμετάφραστες (άκουσον, άκουσον!), χωρίς έργκα και χωρίς όμνες και προπαντός χωρίς καπηλεία ιδεών και συναισθημάτων αντιλαμβάνεται ότι το σκοπιανό είναι θέμα ελέγχου των ενεργειακών οδών της Ευρώπης και άρα θέμα διατεταγμένης στρατηγικής κόντρα στα πάτρια συμφέροντα.
Είναι στη σημερινή συγκυρία αναπόφευκτη πάλι και η αναπόληση των πεπραγμένων της φυλής και η διαχρονική σύγκριση των επών. Οι συγκλονιστικότερες σελίδες της ελληνικής ιστορίας γράφτηκαν στη Σαλαμίνα,, στο Μεσολόγγι και στη Μακεδονία το ’12.
Σήμερα συρόμαστε σε επαίσχυντες πολιτικές διαπραγματεύσεις γι αυτά που κάποιοι ήρωες έχυσαν κρουνηδόν το αίμα τους.
Ο Καπετάν Ζέζας (και δια το γνωστότερο Παύλος Μελάς) γόνος πλούσιας και επιφανούς ηπειρώτικης οικογενείας προετοίμασε τον απελευθερωτικό Μακεδονικό αγώνα ενάντια στους Βούλγαρους και τους Τούρκους με σώμα μόλις τριανταπέντε ανδρών (!) Ο θάνατός του στα 34 του χρόνια γράφτηκε με χρυσά γράμματα στο πάνθεον των ηρώων και πυροδότησε τις μετέπειτα εθνοσωτήριες εξελίξεις.
Μια άλλη σπουδαία μορφή της εποχής εκείνης ήταν ο οικουμενικός πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ’, και υπάρχει λόγος που τον θυμήθηκα.
Ακούμε πολύ συχνά σήμερα –και ιδίως υπό το βάρος των εθνικών θεμάτων- αρκετούς εθναμύντορες και πρυτάνεις της ευνουχισμένης δημοκρατίας να δηλώνουν ότι οι εκπρόσωποι της εκκλησίας δεν έχουν λόγο ούτε άποψη για τα εθνικά θέματα, πολύ περισσότερο δε δεν είναι πρέπον να εξεγείρουν τους πιστούς με επίσημες συμμετοχές στους αγώνες ούτε και με δηλώσεις από του άμβωνος.
Η εκκησία, είτε το θέλουμε είτε όχι, είναι ζων «πολιτικός» οργανισμός, συνεχώς παρούσα και πρέπει να έχει λόγο (τουλάχιστο συμβουλευτικό), έχει συνδιαμορφώσει δια μέσου των αιώνων την ιστορική και εθνική μας συνείδηση και στο κάτω-κάτω της γραφής, ας γίνει μια καταγραφή να φανεί πόσοι ιερωμένοι έχυσαν το αίμα τους για την εθνική υπόθεση και πόσοι πολιτικοί.
Ο Ιωακείμ ο Γ’ υπήρξε ο σπουδαιότερος πατριάρχης στην ιστορία του Οικουμενικού Πατριαρχείου μετά την Άλωση. Μεταρρυθμιστής με πνεύμα βαθιάς αντίληψης και στοργής για τις παραδόσεις της εκκλησίας και του έθνους και άγρυπνος φύλακάς τους.
Μεταφέρω τα λόγια του δημοσιογράφου Κων. Σπανούδη που περιλαμβάνονται στη σχετική μονογραφία: Πατριώτης μεγάλης φρόνησης, διπλωμάτης εξαιρετικής διορατικότητας, γενναίος στο φρόνημα και την ψυχή θεωρούσε τα υψηλά του αξιώματα κληροδότημα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Ύψωσε επιβλητικά το λεγόμενο Εθνικό Κέντρο και απέκτησε διεθνές γόητρο.
Ήταν ο μόνος που αντιλήφθηκε την πραγματική αξία του συντάγματος των Νεοτούρκων του 1908 και προφήτευσε τις καταστροφικές του συνέπειες για τον ελληνισμό.
Είχε βέβαια την τύχη να μην γίνει εθνομάρτυρας όπως μύριοι άλλοι ιερωμένοι, αλλά επέδειξε αξιοθαύμαστη δράση στο διοικητικό και στο εθνικό πεδίο, και πρόφτασε ευτυχώς λίγες μέρες πριν τον θάνατό του να μάθει ότι κατελήφθη η Θεσσαλονίκη.
Οι πολιτικοί νάνοι που διερωτώνται σήμερα γιατί χώνει τη μύτη της η εκκλησία, καλό θα ήταν να εύχονταν να υπάρχουν τέτοιοι άνδρες και στον πολιτικό στίβο.
Μπορεί να ήμασταν σε καλύτερη μοίρα….
