Special to the Hellenic News of America
Ενώ σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο υποστηρίζεται ότι είναι καιρός να τελειώσει το #MeToo κίνημα, στην Ελλάδα μόλις άρχισα. Στην εποχή των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, είναι εύκολο να μαρκάρετε κάτι ως μόδα όταν γίνετε επαναλαμβανόμενα και όταν οι αληθινές ιστορίες γίνονται η βάση ταινιών, ντοκιμαντέρ και κινημάτων. Αυτό δεν συμβαίνει πάντα και όταν το διακύδευμα είναι τόσο υψηλό όσο ένα ολυμπιακό χρυσό μετάλλιο, ένα ακαδημαϊκό πτυχίο ή σταδιοδρομία όλων των τύπων και όχι μόνο στις τέχνες, τότε μπορεί να υπάρχει μόνο αλήθεια πίσω από την κατάχρηση εξουσίας, σεξουαλική κακοποίηση, λεκτική και σωματική κακοποίηση στο δρόμο προς την κορυφή.
Πριν από λίγους μήνες, έκανε ντεμπούτο στο Netflix η ταινία “Αθλητής Α” όπως ανώνυμα ονομάσανε την τότε πρώτη γυμνάστρια που έκανε την πρώτη καταγγελία για την κακοποίηση που είχε υποστεί όταν ήταν στην ομάδα γυμναστικής των ΗΠΑ. Το ντοκιμαντέρ αποκάλυψε μια τοξική κουλτούρα πίσω από την Ομοσπονδία Γυμναστικής των ΗΠΑ, η οποία περιλάμβανε τεχνικές προπόνησης που παρήγαγαν πρωταθλητές, αλλά έκαναν αυτούς τους αθλητές ευάλωτους στις κακοποιήσεις, είτε ήταν προφορικές είτε σωματικές από προπονητές για να έχουν καλύτερες επιδόσεις. Δεδομένου ότι η μαρτυρία των θυμάτων έδειξε ένα είδος περιβάλλοντος, που επέτρεπε σε κάποιον που ήταν “καλός” για της ευάλωτες αθλήτριες να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους και να προκαλέσει ένα διαφορετικό είδος κακοποίησης. Το ντοκιμαντέρ εκθέτει χρόνια συγκάλυψης, έτσι ώστε οι ισχυρισμοί αυτοί, που χρονολογούνται εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες, δεν θα αμαύρωναν το “εμπορικό σήμα” της ομοσπονδίας με αποτέλεσμα την απώλεια χορηγών. Ωστόσο, όταν ο γιατρός της ομάδας, Larry Nassar καταδικάστηκε για αμέτρητα σεξουαλικά εγκλήματα το 2017, με αποτέλεσμα την παραίτηση πολλών υψηλόβαθμων στελεχών της ομοσπονδίας, το “κουτί της Πανδώρας” είχε εκσφενδονιστεί ορθάνοιχτο για το πραγματικό κόστος πίσω από τα μετάλλια και τα πρωταθλήματα σε όλα τα αθλήματα. Υποκείμενα ζητήματα, όπως η γραμμή μεταξύ σκληρής προπόνησης και κακοποίηση είναι θολή. Καθώς υπάρχει και ψυχολογική χειραγώγηση των αθλητών και των οικογενειών τους να μην υπερτερούν τέτοια θέματα σε βάρος του στόχου για να φτάσουν στην κορυφή.
Τέτοια θέματα ήρθαν στην επιφάνεια στην Ελλάδα μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, όταν η Σοφία Μπεκατώρου, δύο φορές ολυμπιονίκης ιστιοπλοΐας (χρυσό στην Αθήνα το 2014 και χάλκινο στο Πεκίνο το 2018) έσπασε τη σιωπή της για τη σεξουαλική επίθεση που υπέστη σε ηλικία 21 ετών από άνδρα παράγοντα της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας. Στην κατάθεσή της εξήγησε ότι δεν αποκάλυψε το περιστατικό μέχρι τώρα, επειδή ο επιτιθέμενος ήταν κάποιος που εμπιστευόταν, ο οποίος ήταν μεγάλος υποστηρικτής της και των συμπαικτών της σε ό,τι χρειαζόντουσαν για την προετοιμασία των για τους Ολυμπιακών Αγώνων του Σίδνεϋ το 1998 και δεν ήθελε να καταστρέψει όχι μόνο τη δική της, αλλά τις προσπάθειες της ομάδας στον ολυμπιακή δρόμο για ένα μετάλλιο. Αναφλεγόμενες από το θάρρος της Σοφίας Μπεκατώρου να μιλήσει, άλλες γυναίκες αθλήτριες ακολούθησαν το παράδειγμα της με τις δικές τους εμπειρίες, λεκτικής κακοποίησης και ακατάλληλες σεξουαλικές συμπεριφοράς από προπονητές, γιατρού και εκπροσώπους της ομοσπονδίας. Πρώην μέλος της ελληνικής ομάδας υδατοσφαίρισης, η Μάνια Μπίκοφ, δήλωσε ότι είχε υποστεί σεξουαλική παρενόχληση από τον γιατρό της ομάδας, ο οποίος της είπε να αφαιρέσει πλήρως το μαγιό της, ενώ ο τραυματισμός που είχε ήταν μόνο στον ώμο της. Η πρώην παγκόσμια πρωταθλήτρια κολύμβησης Ραμπέα Ιατρίδου περιέγραψε επίσης μια παρόμοια εμπειρία όπου αν και ο γιατρός εξέταζε έναν τραυματισμό στο γόνατο της, ζήτησε να βγάλει όλα της τα ρούχα και να την ψηλάφησε ακατάλληλα. Η Ολυμπιονίκης, Νίκη Μπακογιάννη, δήλωσε ότι και αυτή είχε υποστεί σεξουαλική παρενόχληση από κάποιον που είχε εξουσία, μέλος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Στίβου. Η Μαρίνα Ψυχογυάιου, επίσης πρωταθλήτρια ιστιοπλοΐας, περιέγραψε ένα παρόμοιο περιστατικό όταν ένας στέλεχος της ομοσπονδίας της πρότεινα να την πάει στο σπίτι της και προσπάθησε κάθοδών να την αγγίξει και να την φιλήσει λέγοντάς της να μην φοβάται και ότι θα ήταν προς όφελός της.
Λίγες ημέρες αφού ο κόσμος του αθλητισμού στην Ελλάδα είχε συγκλονιστεί από αυτούς τους ισχυρισμούς των αθλητριών, πρώην φοιτήτριες του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους από τη σεξουαλική παρενόχληση από δύο τώρα συνταξιούχους καθηγητές, οι οποίοι πραγματοποίησαν άσεμνες σεξουαλικές πράξεις στο γραφείο τους κατά τη συζήτηση των βαθμών τους.
Τρία χρόνια μετά την προσπάθεια να επέλθει η κοινωνική αλλαγή και να παραχθεί μια πηγή αλληλεγγύης για τις γυναίκες όλων των υποβάθρων που βίωσαν σεξουαλική παρενόχληση, το #MeToo κίνημα που ακολούθησε τις καταγγελίες για σεξουαλικό παράπτωμα στο Χόλυγουντ και οδήγησε στην επακόλουθη καταδίκη του σκηνοθέτη Χάρβεϊ Γουάινστιν και έθεσε τις βάσεις για την εκ νέου δίωξη του Αμερικανού πολυεκατομμυριούχου Τζέφρι Έπσταϊν για πολλαπλά σεξουαλικά αδικήματα και σεξουαλική διακίνηση έφτασε στα ελληνικά αρχαία στάδια και τη γενέτειρα του θεάτρου. Δεν αισθάνονται πλέον ντροπή και εξοπλισμένες ηθικά για να αντιμετωπίσουν το ψυχολογικό βάρος, που πολλές φορές προκαλεί κατηγορίες ή εξευτελισμό του θύματος από εκείνους που θα σπεύδουν να κρίνουν τους ισχυρισμούς αυτούς, διάφορες Ελληνίδες ηθοποιοί όπως η Ζέτα Δούκα, η Αλεξάνδρα Ταβουλάρη, η Ευδοκία Ρουμελιώτη, η Κατερίνα Παπουτσάκη, η Φαίη Ξυλά και η Κατερίνα Λέχου μίλησαν για τις εμπειρίες τους από τον εκφοβισμό και την ψυχολογική κακοποίηση από τον συνάδελφό τους, ηθοποιό Γιώργο Κιμούλη. Τρεις ηθοποιοί, η Τζένη Μπότση, η Αγγελική Λαμπρή και η Λουκία Μιχάλα κατηγορήσαν επίσης τον ηθοποιό/σκηνοθέτη Κώστα Σπυρόπουλο για σεξουαλική παρενόχληση. Και καθώς οι μέρες εξελίσσονται και οι καταγγελίες είτε υποβάλλονται επίσημα είτε εξετάζονται προσεκτικά από τις αρχές σε αναζήτηση τυχόν ομοιοτήτων, ένα ακόμη πιο ανησυχητικό σκάνδαλο είναι ένα πιθανών κύκλωμα παιδόφιλων με παιδική πορνογραφία και εμπορία να εμφανίζεται και εδώ στην Ελλάδα.
Με όλο και περισσότερες γυναίκες αλλά και άνδρες όλων των τομέων να ανοίγονται για τις εμπειρίες τους, από μια προηγούμενη ελληνική κοινωνία που λόγω των περιορισμένων ευκαιριών σταδιοδρομίας ή της περιορισμένης αθλητικής χρηματοδότησης και ενός περιορισμένου δικαστικού συστήματος, έχουν σιωπήσει για αυτά τα διάφορα είδη κακοποίησης, σεξουαλικών παραπτωμάτων και εκφοβισμού στο χώρο εργασίας, υπάρχει νέα ελπίδα. Μια ελπίδα που σε άλλα μέρη του κόσμου μειώνεται, καθώς βιώνουν πλέον περισσότερα τα αρνητικά ελαττώματα του #MeToo κινήματος που δεν επιτρέπουν να αξιολογούνται κατά περίπτωση όταν μοιράζονται μέσω των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, ή εξισώνει πολύ άνισα τα είδη σεξουαλικών παραπτωμάτων, ή μπορεί ακόμη και να περιλαμβάνει πολλές ψευδείς κατηγορίες. Όλα αυτά αδικούν πολλές πραγματικές και τραυματικές εμπειρίες, που έχουν υποβληθεί σε τόσα πολλά θύματα. Ωστόσο, στην ελληνική κοινωνία των μικρών κοινοτήτων, όπου ο δράστης μπορεί να είναι μέλος της οικογένειας ή φίλος φίλου της οικογένειας, όπου ο δράστης μπορεί να είναι μέντορας σε ένα μικρό ακαδημαϊκό ή αθλητικό οργανισμό, ή ακόμη και όταν ο δράστης βρίσκεται σε υψηλή θέση σε χώρο εργασίας και διακινδυνεύετε το προς το ζην του θύματος σε μια ήδη περιορισμένη αγορά εργασίας στην χώρα αυτή, μια αίσθηση της ανάγκης για ένα μέλλον με λιγότερο φόβο, περισσότερο θάρρος, δικαιοσύνη και λογοδοσία δεν μπορεί εύκολα να απορριφθεί τώρα.
Ενώ για τον Αθλητή Α της Ελλάδος, η φερόμενη επίθεση της Σοφίας Μπεκατώρου έχει υπερβεί το 15ετές καθεστώς παραγραφής και απορρίφθηκε και ενώ έχει υποβληθεί μόνο μία υπόθεση εναντίον γνωστού σκηνοθέτη. Και στις δύο περιπτώσεις, οι έρευνες για τις μαρτυρίες περαιτέρω θυμάτων συνεχίζονται με την ελπίδα να αποδοθεί με κάποιον τρόπο δικαιοσύνη στα θύματα που μπορεί να περίμεναν πάρα πολύ καιρό να μιλήσουν και να έχασαν την ευκαιρία τους για δικαίωση. Επιπλέον, ο Έλληνας υπουργός Δικαιοσύνης, Κώστας Τσιάρας ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση σχεδιάζει να προβεί σε αλλαγές στο νομικό σύστημα, ώστε να είναι ευκολότερο για τα θύματα σεξουαλικών επιθέσεων να αναφέρουν αυτά τα εγκλήματα. Αλλά το πιο σημαντικό είναι η αναδημιουργία μιας κοινωνίας όπου ένα άτομο δεν αισθάνεται ντροπή ή αισθάνεται ανίσχυρος και αναγκάζονται να υπομείνει αυτόν τον πόνο και την κακοποίηση και να αποσιωπει φοβούμενος την έκθεση, θα αποδειχθεί η καλύτερη μορφή δικαιοσύνης για όλους.
