Thursday, March 28, 2024

      Subscribe Now!

 

spot_img
spot_img
In Greek                                               Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ                               (Γράφει ο Μιχάλης Παπαδημητρίου)

                                               Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ                               (Γράφει ο Μιχάλης Παπαδημητρίου)

Hellenic News
Hellenic News
The copyrights for these articles are owned by HNA. They may not be redistributed without the permission of the owner. The opinions expressed by our authors do not necessarily reflect the opinions of HNA and its representatives.

Latest articles

 

Εάν δεχθούμε ως αξίωμα το ότι η ποίηση και η μουσική ενός λαού καθρεφτίζει την κουλτούρα του τόπου του στο δεδομένο χρόνο, τότε πρέπει να παραδεχθούμε ότι ο ελληνικός πολιτισμός τις μαύρες εποχές που γράφτηκαν και τραγουδήθηκαν τα δημοτικά του τραγούδια μεσουράνησε, ενώ σήμερα χαροπαλεύει και κατευθύνεται προς τα έγκατα της γης.

Ο σημερινός άνθρωπος της ηλεκτρονικής και της επίπλαστης ευημερίας, ο άνθρωπος που αμφισβητεί αιώνιες αξίες και που γκρεμίζει χωρίς να έχει έτοιμα δίπλα του τα υλικά να ξαναχτίσει, αυτός ο άνθρωπος στέκει μηδαμινός και εκστατικός μπροστά στη μεγαλειώδη δημοτική μας ποίηση.

Πώς ξαναζωντάνεψε η αρχαία (και η βυζαντινή) μουσική με τα μουσικά μοτίβα της πεντατονίας, του φρύγιου και του δώριου, με τους όμορφους, εκφραστικούς και βαθιά φιλοσοφημένους ρυθμούς (και χορούς), με μια γλώσσα τέλεια, εύφωνη, χαρίεσσα, οικονομημένη, (λογο)πλαστική και γεμάτη από τα ρητορικά και τα συντακτικά σχήματα του αρχαίου λόγου;

Ποιος από αυτούς τους ανώνυμους συνθέτες, τους κυνηγημένους πάνω στα κακοτράχαλα βουνά είχε διαβάσει Πίνδαρο και Σοφοκλή;

Thanks for reading Hellenic News of America

Είναι να τρελαίνεται κανείς, όσο ψάχνεται να βρει πώς διαμορφώθηκε αυτή η ποίηση κι αυτή η θεϊκή γλώσσα με το θαυμάσιο λυρισμό και με μια πρωτοφανή ποιητική αλληγορία, μια γλώσσα και μια ποίηση που σήκωσαν ευλαβικά και με ασφάλεια ένα έθνος στις πλάτες τους, την ίδια ώρα που «μαλλιαροί» και «γλωσσαμύντορες» σκοτώνονταν για λυμένες γλωσσικές υποθέσεις.

Ποιος δίδαξε αυτούς τους λεβέντες την αρχαία τέχνη της ειδικής ασματοποιίας για κάθε φυσικό και κοινωνικό συμβάν και για κάθε σπουδαία στιγμή του βίου;

Να θυμηθούμε ότι είχαμε και στην αρχαία τέχνη θρήνους (λίνος, θρήνος και ιάλεμος), διθυράμβους (προσόδια, δαφνηφορικά, επιλοίμια κ.α.) και παιάνες (εμβατήρια και επινίκια).

Ιδιαίτερη σχέση έχει η δημοτική μουσική με τα αρχαία «γεωργικά»: ο λιτυέρσης των θεριστών, ο ίουλος των εριουργών, ο πτισμός στο κοπάνημα των σπόρων, τα επιλήνια στα πατητήρια, το επιμύλιον του μύλου, ο ιμαίος στο νεροκουβάλημα, ο υμέναιος του γάμου, τα παροίνια και τα σκόλια της διασκέδασης, τα ερωτικά των παρθένων και τα νανουρίσματα των νηπίων.

Πολλά από αυτά τα ξαναβρίσκουμε στη νέα δημοτική μουσική, η οποία προσθέτει θέματα από τη σύγχρονη μοίρα του λαού όπως είναι η ξενιτιά και η ορφάνια.

Αξιοσημείωτη είναι η επιλογή του γένους κάθε μουσικής κλίμακας σε κάθε τραγούδι που περιγράφει το κάθε θέμα. Έτσι έχουμε κλίμακες αυστηρές, θρηνώδεις, πανηγυρικές, ακόμα και υπνωτικές.

Τα νανουρίσματα λ.χ. συνηθίζονταν σε «ήχο πρώτο (αρχ. Φρύγιο) παθητικό», που το αντίστοιχο μακάμι στην αραβοπερσική μουσική λέγεται «σαμπάχ πιουσελίκ» και σημαίνει «υπνωτικό»!

Αλλά ας γυρίσουμε στο θέμα της ποίησης.

Ευαισθησία, λυρισμός, σεμνή αλληγορία. Όλα αποδίδονται μεταφορικά και με εικόνες και εκφράσεις από τη φύση, και δεν υπάρχει τίποτα το χυδαίο.

Η αγάπη μας που βρέθηκε στη σκληρή ξενιτιά είναι ένα «πουλάκι ξένο, ξενιτεμένο».

Η ίδια η ξενιτιά είναι ένα «ξένο δάσο» και πώς να φωλιάσει το πουλάκι;

Ο άντρας είναι πεύκος, αϊτός, αμάραντος («που δίχως νερό ποτίζεται, δίχως αέρα σειέται»).

Το κορίτσι είναι χελιδόνι, πιστό περιστέρι, είναι βεργούλα λυγερή, είναι « κοντούλα  λεμονιά με τα λεμόνια αφράτα». Ο αισθησιασμός σ’ όλο του το ποιητικό μεγαλείο.

Η ζωή είναι ανεκτίμητη και πρέπει να τη χαιρόμαστε. («Χαρείτε νέοι το ντουνιά γιατί ο καιρός διαβαίνει, κι όποιος θα μπει στη μαύρη γη ποτέ δεν ξαναβγαίνει») ή («νά’ σαν τα νιάτα δυο φορές τα γηρατειά καμία»).

Ο έντιμος συμβιβασμός με το θάνατο είναι συχνό θέμα της δημοτικής ποίησης («Με γέλασαν μια χαραυγή της άνοιξης τ’ αηδόνια, με γέλασαν και μου’ πανε ο Χάρος δεν με παίρνει»).

Ο αγαπητικός που δεν μας δίνει σημασία και μεις μαραζώνουμε είναι ο ήλιος («που βγαίνει το πρωί»).

Η στιχομυθία της μάνας και της κόρης που πρόκειται να ξενιτευτεί είναι συγκινητική. Τη ρωτάει «αν στα ξένα αρρωστήσω τίνος μάνα θα μιλήσω;» και κείνη απαντά «Θα μιλήσεις της κουνιάδας και της πρώτης συννυφάδας» που σημαίνει ότι η ξενιτιά είχε αδειάσει τον τόπο!

Ο νόστος στα Ζαγοροχώρια: «Στο Κάϊρο αρρώστησα, στα Γιάννενα θα γιάνω, στην άκρη στο Καπέσοβο θα πέσω να πεθάνω».

Αρκετά τραγούδια βρίσκουν την ευκαιρία να διδάξουν υψηλό φρόνημα με ένα αφοριστικό τρόπο: «τρία καλά είναι στο ντουνιά και στον απάνω κόσμο, η νιότη και η λεβεντιά και το καλό κορίτσι», όχι όμορφο αλλά καλό, που βάζει τις προϋποθέσεις για έναν καλό γάμο και μια στέρεη οικογένεια.

Στη συνέχεια λέει: «Τ’ ακούτε σεις ανύπαντροι και σεις καλοί λεβέντες, λεφτά να μη ζητήσετε παιδιά και σκλαβωθείτε». Η λατρεία των χρημάτων σκλαβώνει τον άνθρωπο, και τι πιο ωραίο απ’ το να τραγουδιέται αυτή η συνταγή;

Λόγια πολύτιμα και αθάνατα βγαλμένα από το Ευαγγέλιο και τη χιλιόχρονη σοφία του λαού.

Το δημοτικό τραγούδι, όσο περνάνε τα χρόνια και ο άνθρωπος καταβυθίζεται, τόσο θα γιγαντώνεται σαν αισθητική και αξιακή πρόκληση.

The copyrights for these articles are owned by the Hellenic News of America. They may not be redistributed without the permission of the owner. The opinions expressed by our authors do not necessarily reflect the opinions of the Hellenic News of America and its representatives.

Get Access Now!

spot_img
spot_img
spot_img