Συγκεντρωθήκαμε απόψε εδώ να τιμήσουμε τους προγόνους μας που
θυσιάσθηκαν για να ζούμε εμείς σήμερα ελεύθεροι και ίσως να διδαχθούμε
από το παράδειγμα τους.
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω λίγο ασυνήθιστα.
“Με τα ρούχα αιματωμένα,
ξέρω ότι έβγαινες κρυφά,
να γυρεύεις εις τα ξένα,
άλλα χέρια δυνατά.
Μοναχή το δρόμο επήρες
εξανάλθες μοναχή,
δεν είναι εύκολες οι θύρες,
εάν η χρεία τες κουρταλεί (χτυπά)”
τάδε έφη ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός.
Εντούτοις αυτό είναι και το ουσιαστικό νόημα της τραγωδίας, που
επανειλημμένα παρακολουθεί όλη η χώρα καθημερινά στους δέκτες της
τηλεόρασης, με πρωταγωνιστή τον Πρωθυπουργό κ. Γ. Παπανδρέου να κτυπά
τις κλειστές θύρες των ισχυρών τόσο της Ευρώπης καθώς και αυτές πέραν
του Ατλαντικού.
Είναι διάχυτη η εντύπωση ότι ζούμε τα τελευταία χρόνια σε ένα
περιβάλλον αποδόμησης των αξιών και απαξίωσης των θεσμών σε σημείο που
οι περισσότεροι γύρω μας να μιλάνε για συνθήκες παρόμοιες με αυτές των
τελευταίων χρόνων του Βυζαντίου. Ήδη οι σημερινοί μας άρχοντες
μίλησαν για κινδύνους απώλειας εθνικής κυριαρχίας. Κοινό
χαρακτηριστικό η σήψη των αρχών και της άρχουσας τάξης γενικά,
παράλληλα με την άγρια φορολόγηση των λαϊκών στρωμάτων
συμπεριλαμβανομένων των Ακριτών. Είναι λοιπόν για να απορεί κανείς,
σ’ αυτήν την αποσύνθεση του Βυζαντίου δεν βρέθηκε ένας φωτισμένος
ηγέτης, δεν υπήρχαν πνευματικοί καθοδηγητές να κάνουν κάτι να
αποτρέψουν την πορεία προς την καταστροφή; Για να εκτιμήσουμε την
κατάσταση αρκεί να μεταφέρουμε το ίδιο ερώτημα στο σήμερα και να το
θέσουμε ο καθένας στον εαυτό του, τότε ίσως συνειδητοποιήσουμε και τις
δικές μας ευθύνες.
Κατάλυση Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Σε εκείνες λοιπόν τις ύστατες ώρες του Βυζαντίου το σταυρό του
μαρτυρίου σήκωσε ο τελευταίος Αυτοκράτορας Κων/νος Παλαιολόγος. Σας
μεταφέρω ένα δυστυχώς επίκαιρο απόσπασμα από την Ιστορία του Γιάννη
Κορδάτου [1, σελ. 544].
Βρήκε λοιπόν ο Παλαιολόγος άδειο το Δημόσιο Ταμείο, τα τρόφιμα
εξαφανίστηκαν, αλλά η αισχροκέρδεια οργίαζε και οι μαυραγορίτες
θησαύριζαν. Ο Παλαιολόγος άλλοτε παρακαλούσε και άλλοτε φοβέριζε τους
πλούσιους να δώσουν εισφορές για να οργανώσει την άμυνα, αλλά αυτοί
αγρόν ηγόραζαν.
Καυτηριάζει λοιπόν αυτήν τη στάση ο χρονογράφος του Βαρβερινού κώδικα
ως εξής :
“Ω Ρωμαίοι φιλάργυροι, διμηγέρτες, τρατιδόροι (προδότες), όπου
ετρατιδέρετε την πατρίδα σας, όπου ο βασιλέας σας ήτονε πτωχός και σας
επαρακάλεσε με τα δάκρυα στα μάτια για να το δανείσετε φλουριά δια να
δώσει, να μαζώξη πολεμιστάδες ανθρώπους, να βοηθήσουνε και να
πολεμήσουνε και σεις αρνιέστε μεθ’ όρκου πως δεν έχετε και είστε
πτωχοί! Αμή ύστερον’ όπου σας επήρε ο Τούρκος ευρέθητε πλούσιοι και
σας τα επήρε ο Τούρκος και έκοψε και το κεφάλι σας, ως θέλει να
φανερώσει η Ιστορία ομπρός . . .”
Υπάρχει άραγε κάποια ομοιότητα με τα σημερινά;
Ήρθε όμως η ώρα της ύστατης ευθύνης (23 Μαΐου 1453) και σαν εζήτησε ο
Μωάμεθ από τον Αυτοκράτορα να παραδώσει την Πόλη και να φύγει με το
Στρατό, την Αυλή και τους Θησαυρούς του, εκείνος απάντησε με ένα νέο
θρυλικό “Μολών Λαβέ” ως εξής :
“Το δε την Πόλιν σοι δούναι ουτ’ εμόν εστί, ουτ’ άλλου των
κατοικούντων εν αυτή. Κοινή γαρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως
αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής υμών”.
Θυσιάσθηκε λοιπόν ο Παλαιολόγος με τους συντρόφους του και έσωσε την
τιμή του και την τιμή του Έθνους των Ρωμιών και υψώθηκε σαν φάρος που
φώτισε τους Έλληνες τα ατελείωτα χρόνια της σκλαβιάς. Ελπίζω, εμείς
σήμερα να αλλάξουμε κάτι όσο είναι καιρός και να μην έρθουμε στο
κατώφλι της ύστατης απόφασης.
Ίσως ο καθένας να αναρωτήθηκε κάποτε, τι είναι αυτό που ωθεί αυτούς
τους Ανθρώπους στην ύστατη θυσία; Αίσθηση καθήκοντος, αγάπη προς κάτι
αδιόρατο που λέγεται Πατρίδα, προστασία της οικογένειας και των
απογόνων τους; Ίσως ένα μείγμα απ’ όλα αυτά; Αλλά πάλι στην περίπτωση
του Παλαιολόγου όλα αυτά ήτανε ήδη χαμένα. Εγώ νομίζω ότι η θυσία
αυτή διασώζει πρωτίστως την Αξιοπρέπεια του ίδιου του αγωνιστή και
κατ’ επέκταση του Έθνους του.
Έξι ημέρες λοιπόν μετά το “Μολών Λαβέ” του Παλαιολόγου, “Η Πόλις
Εάλω” (29 Μαΐου 1453) και το μαύρο σκοτάδι της σκλαβιάς επλάκωσε όλο
τον Ελληνισμό. Μέχρι το 1461 οι Οθωμανοί κατέλαβαν και το Δεσποτάτο
του Μοριά και έμειναν τα Ενετοκρατούμενα κάστρα της Μεθώνης και της
Κορώνης και ορισμένες Ενετικές κτήσεις. Οι Ενετοί με τη σύμπραξη των
Ελλήνων διεξήγαγαν δύο πολέμους εναντίον των Οθωμανών, οι οποίοι όμως
επιβλήθηκαν το 1540. Επιβλήθηκε έκτοτε στυγνή δουλεία, συνοδευόμενη
από σφαγές, αρπαγές και βιασμούς τόσο που ίσως κανένας άλλος
σκλαβωμένος Λαός να μην έχει γνωρίσει. Αντίθετα, οι εξισλαμιζόμενοι
αποκτούσαν και προνόμια. Τέτοια ήταν η κατάσταση που πολλοί ξένοι
συγγραφείς, θεωρούν ότι το να παραμένει κανείς Χριστιανός και Έλληνας
ήταν από μόνη της πράξη ηρωισμού. Ίσως η πιο απάνθρωπη μορφή της
σκλαβιάς ήταν το παιδομάζωμα-ντεβσιρμέ (devsirme), που εφαρμόσθηκε
κυρίως τους δύο πρώτους αιώνες (15ος, 16ος) της σκλαβιάς.
Υπολογίζονται γύρω στις 200.000 τα Χριστιανόπουλα που συγκεντρώθηκαν
με αυτόν τον τρόπο και αποτέλεσαν τα επίλεκτα στρατιωτικά τμήματα
Γενίτσαρων (νέος στρατός) των Οθωμανών. Αυτήν την κατάσταση
περιγράφει στην ουσία της ο ίδιος ο Στρατηγός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
στον λόγο που έβγαλε μετά το τέλος του αγώνα το 1838 ανεβασμένος στα
βράχια της Πνύκας. Λέει λοιπόν σε ένα απόσπασμα :
“Οι παλαιοί Έλληνες, οι πρόγονοί μας, έπεσαν εις την διχόνοια και
ετρώγονταν μεταξύ τους και έτσι έλαβαν καιρό πρώτα οι Ρωμαίοι, έπειτα
άλλοι βάρβαροι και τους υπόταξαν. Ύστερα ήρθαν και οι Μουσουλμάνοι
και κάναν ό,τι μπορούσαν ν’αλλάξει ο λαός την πίστη του. Έκοψαν
γλώσσες σε πολλούς ανθρώπους, αλλά εστάθη αδύνατο να το κατορθώσουν.
Τον ένα έκοβαν, ο άλλος τον σταυρό του έκανε. Σαν είδε τούτο ο
σουλτάνος, διώρισε ένα βιτσερέ (αντιβασιλέα), ένα πατριάρχη και του
έδωσε την εξουσία της εκκλησίας. Αυτός και ο λοιπός κλήρος έκαναν ότι
τους έλεγε ο σουλτάνος. Ύστερον έγιναν οι κοτζαμπάσηδες σε όλα τα
μέρη. Η τρίτη τάξη, οι έμποροι και οι προκομμένοι, το καλύτερο μέρος
των πολιτών, μη υποφέροντες τον ζυγόν έφευγαν κι οι γραμματισμένοι
πήραν τα βιβλία και φύγαν από την Ελλάδα, την πατρίδα τους. Κι έτσι
έμεινε ο λαός, όστις στερημένος από τα μέσα της προκοπής, εκατάντησε
σε αθλίαν κατάσταση και αυτή ηύξανε καθ’ ημέρα χειρότεραo διότι αν
βρισκόταν μεταξύ του λαού κανείς με λίγη άνθηση τον λάμβανε ο κλήρος,
όστις έχαιρε προνόμια, ή εσύρετο από τον έμπορον της Ευρώπης ως βοηθός
του ή εγίνετο γραμματικός του προεστού. Και μερικοί μη υποφέροντες την
τυραννίαν των Τούρκων και βλέποντες τις δόξες και τις ηδονές οπού
απελάμβανον αυτοί, άφηναν την πίστη τους και εγίνοντο Μουσουλμάνοι.
Και τοιουτοτρόπως κάθε μέρα ο λαός ελίγνευε και επτώχυνε…”
Σ’ αυτόν όμως μέσα το Λαό δεν έλειψαν οι Έλληνες με καρδιά και δίψα
για Ελευθερία, αυτοί λοιπόν δεν αποδέχτηκαν την υποταγή στο Σουλτάνο,
οπλίσθηκαν με όποιο τρόπο μπόρεσαν και βγήκαν στα βουνά να πολεμούν
τους κατακτητές με κάθε δυνατό τρόπο, έστω και με κλεφτοπόλεμο.
Α Περίοδος Τουρκοκρατίας
Ας σταθούμε όμως σε κάποια σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν τις πιο
οργανωμένες εξεγέρσεις των Ελλήνων, [2]. Στις 7 Οκτωβρίου 1571 ο
ενωμένος Χριστιανικός Στόλος (Βενετοί, Ισπανοί, Κρητικοί και
Κερκυραίοι) πετυχαίνει εντυπωσιακή νίκη επί του Οθωμανικού Στόλου,
αποδεικνύοντας την τρωτότητά του υπό ορισμένες συνθήκες. Το 1687 οι
Ενετοί επανακαταλαμβάνουν την Πελλοπόνησο, την οποία διατηρούν μόνο
μέχρι το 1715. Η νίκη όμως της Χριστιανικής Ευρώπης επί της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1699 σηματοδοτεί την απαρχή της παρακμής
των Οθωμανών. Μάλιστα με τη συνθήκη που υπογράφτηκε στο Κάρλοβιτς (26
Ιανουαρίου 1699) η Οθωμανική Αυτοκρατορία αναγνωρίζει επίσημα την
ύπαρξη μη-μουσουλμανικών κρατών στην επικράτειά της. Τη μεγαλύτερη
όμως σημασία για την Ελληνική Επανάσταση είχε ο Α΄ Ρώσο-Τουρκικός
πόλεμος που ξέσπασε αρχές του 1770 και καταλήγει με νίκη της Ρωσίας το
1774. Οι σκλαβωμένοι Έλληνες πλήρωσαν τη συμμετοχή τους με την
εξέγερση των Ορλωφικών με αίμα χιλιάδων, αλλά η Ρώσο-Τουρκική συνθήκη
Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (21 Ιουλίου 1774) επέτρεψε τη δημιουργία Ελληνικού
Εμπορικού Ναυτικού με Ρώσικη σημαία.
Ακολουθεί μια περίοδος γνωστή ως Ελληνικός Διαφωτισμός, όπου έδρασαν
φωτισμένα πνεύματα, όπως ο Εθνομάρτυρας καλόγερος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο
Ρήγας Φεραίος και ο Αδαμάντιος Κοραής.
Προετοιμασία της Επανάστασης.
Φτάνουμε έτσι στις 14 Σεπτεμβρίου του 1814, όταν τρεις πατριώτες, οι
Ξάνθος, Σκουφάς και Τσακάλωφ, ιδρύουν τη “Φιλική Εταιρεία” στην Οδησσό
της Ρωσίας, με σκοπό την απελευθέρωση της Πατρίδας από τον Οθωμανικό
ζυγό. Στρατιές Ελλήνων διψασμένων για ελευθερία εντάσσονται στη
Φιλική Εταιρεία και αρχηγός αναλαμβάνει ο υπασπιστής του Τσάρου της
Ρωσίας Αλέξανδρος Υψηλάντης. Οι Φιλικοί ξεχύνονται σ’ όλη τη
σκλαβωμένη Ελλάδα με αποστολή να προετοιμάσουν την επανάσταση, ανάμεσά
τους ο μπουρλοτιέρης των ψυχών αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος
Παπαφλέσσας, που μαζί με τον Αναγνωσταρά αναλαμβάνουν να ξεσηκώσουν
την Πελοπόννησο. Συναντούν όμως τις αντιδράσεις, ακόμη και τις
ύβρεις, των προεστών (ανάμεσά τους και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός) οι
οποίοι ανησυχούν μη χάσουν τα προνόμιά τους. Ο Παπαφλέσσας
χρησιμοποιεί κάθε τρόπο, ακόμη και εκβιαστικά μέσα προκειμένου να τους
πείσει για το αναπόφευκτο του ξεσηκωμού. Οι αντιδράσεις των προεστών
οδήγησαν στην πρόωρη έναρξη της Επανάστασης από το Ιάσιο στις 21
Φεβρουαρίου 1821, που κατέληξε στη θυσία του Ιερού Λόχου. Στις 6
Ιανουαρίου 1821 περνά στο Μοριά από τη Ζάκυνθο ο μετέπειτα πολεμικός
ηγέτης της Επανάστασης Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και οργανώνει
συγκεντρώσεις καπεταναίων από όλη την Πελοπόννησο. Ταυτόχρονα, άλλοι
Φιλικοί προετοιμάζουν την επανάσταση στη Ρούμελη, Θεσσαλία και
Μακεδονία.
Α΄ Περίοδος του Αγώνα
Εκμεταλλευόμενοι οι Έλληνες τη μειωμένη παρουσία Τουρκικών
στρατιωτικών δυνάμεων στην Πελοπόννησο, αφού ο Χουρσίτ Μεχμέτ Πασάς
του Μοριά είχε εκστρατεύσει εναντίον του Αλή Πασά στα Ιωάννινα στις 24
Δεκεμβρίου 1820, ξεκινούν τελικά την επανάσταση στο Μοριά. Η πρώτη
πολεμική επιτυχία της επανάστασης ήρθε στις 23 Μαρτίου με την κατάληψη
της Καλαμάτας. Την επόμενη μέρα ξεσηκώθηκε η Ρούμελη και η φλόγα της
επανάστασης απλώθηκε σ’ όλη την Ελλάδα, τόσο στη στεριά όσο και στα
Νησιά και στη Θάλασσα. Η 25η Μαρτίου καθιερώθηκε αργότερα Εθνική
Εορτή, ως επέτειος έναρξης του Αγώνα, με βασιλικό διάταγμα του Όθωνα
στις 15 Μαρτίου 1838.
Ο Σουλτάνος, παρόλο που είχε έγκαιρα ειδοποιηθεί από τους Άγγλους για
την εξέγερση, έδωσε αρχικά προτεραιότητα στην αντιμετώπιση της
ανταρσίας του Αλή Πασά. Αμέσως όμως μετά το άγγελμα της εξέγερσης οι
Τούρκοι αντιδρούν με διωγμούς και σφαγές στην Κωνσταντινούπολη, στη
Σμύρνη μέχρι και στην Κύπρο. Ταυτόχρονα στέλνουν ισχυρές δυνάμεις
πεζικού και ιππικού να καταστείλουν την επανάσταση, η οποία επικρατεί
σχεδόν σ’ όλη την Πελοπόννησο χάρη στην επιμονή, τη μεθοδικότητα και
τις στρατηγικές ικανότητες του Κολοκοτρώνη. Οι οπλαρχηγοί της Στερεάς
Ελλάδας προσπαθούν να αναχαιτίσουν την κάθοδο των Τούρκων στην
Πελοπόννησο με αξιοθαύμαστες πράξεις ανδρείας και ηρωισμού καθώς και
θυσίες, όπως του Αθανάσιου Διάκου στην Αλαμάνα. Οι Τούρκοι οδεύουν
τελικά προς την Πελοπόννησο, όπου όμως υφίστανται δραματικές ήττες με
αποκορύφωμα την καταστροφή του Μαχμούτ Πασά Δράμαλη (από τη Δράμα)
στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 στα Δερβενάκια από τους Έλληνες, που
διοικούνται από τον αρχιτέκτονα της λευτεριάς Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.
Ο Ελληνικός Στόλος υποστηρίζει τον αγώνα στη ξηρά και σημειώνει
μεγάλες επιτυχίες με την πυρπόληση Τουρκικών πλοίων και αναγκάζει
τελικά τον Τούρκικο στόλο να κλειστεί στα στενά του Βοσπόρου, παρόλο
που δεν μπόρεσε να εμποδίσει την καταστροφή και τις φοβερές σφαγές της
Χίου (Πάσχα 1822).
Ευρωπαϊκό Πολιτικό Κλίμα
Η έναρξη της επανάστασης συμπίπτει με την οριστική ήττα του
Ναπολέοντα και τη σύσταση της Ιεράς Συμμαχίας (1815) από τη Ρωσία,
Πρωσία, Αυστρία και Αγγλία, που είχε σκοπό την “Παλινόρθωση της Ελέω
Θεού Μοναρχίας” και την ένοπλη καταστολή οποιουδήποτε φιλελεύθερου
κινήματος. Η Ιερά Συμμαχία αντιμετωπίζει πολύ αρνητικά την Ελληνική
Επανάσταση και ειδικά οι Άγγλοι προειδοποιούν και συμβουλεύουν συνεχώς
το Σουλτάνο για την καταστολή της. Σταθμός για τη μεταστροφή αυτής
της στάσης υπήρξε η καταστροφή της στρατιάς του Δράμαλη και η μεγάλη
συμπάθεια της Ευρωπαϊκής κοινής γνώμης προς τον Ελληνικό αγώνα, που
συγκινήθηκε ιδίως από τους διωγμούς και τις αποτρόπαιες σφαγές, όπως
αυτή της Χίου. Εμπεδώθηκε λοιπόν σ’ όλη την Ευρώπη ότι ο Ελληνικός
λαός αγωνίζεται για Ελευθερία ή Θάνατο, ότι μάχεται υπέρ βωμών και
εστιών και είναι αποφασισμένος να απελευθερωθεί με οποιοδήποτε τίμημα.
Β΄ Περίοδος του Αγώνα
Οι Άγγλοι αφού απέτυχαν να δρομολογήσουν την καταστολή της
επανάστασης, έτρεξαν πρώτοι να την “αγκαλιάσουν” και να την
ποδηγετήσουν, εφαρμόζοντας την πάγια τακτική τους του “Διαίρει και
Βασίλευε”. Ενίσχυσαν έτσι οικονομικά την πτέρυγα των προεστών και των
κοτζαμπάσηδων, οι οποίοι με τη βοήθεια των Φαναριωτών κυριαρχούσε ήδη
στη νεοσύστατη κυβέρνηση. Αυτά τα περίφημα “Αγγλικά Δάνεια”, τα οποία
δόθηκαν με υποθήκη τα “Εθνικά Κτήματα του μελλοντικού ελεύθερου
Κράτους”, όχι μόνο δεν αξιοποιήθηκαν στον αγώνα, αλλά πυροδοτούν δύο
εμφύλιους πολέμους. Οι προεστοί εξαγοράζουν ορισμένους οπλαρχηγούς
και τους στρέφουν ενάντια στον Κολοκοτρώνη και τους υπόλοιπους
Καπεταναίους, οι οποίοι καταλήγουν είτε στη φυλακή είτε δολοφονούνται.
Εν τω μεταξύ, ο Σουλτάνος συμμαχεί με τον Μωχάμετ Άλυ της Αιγύπτου
και οι ενωμένες Τούρκο-Αιγυπτιακές δυνάμεις καταπνίγουν την επανάσταση
στην Κρήτη και καταστρέφουν την Κάσο και τα Ψαρά (Μάιος 1824). Στις
αρχές του 1825 οι Αιγύπτιοι υπό τον υιό του Μωχάμετ Άλυ, τον Ιμπραήμ
αποβιβάζονται στην Πελοπόννησο, κατασφάζουν το Μοριά, υποτάσσουν την
Πελοπόννησο και φθάνουν να πολιορκούν το Μεσολόγγι από τη θάλασσα, το
οποίο πολιορκούσαν ήδη οι Τούρκοι από τη ξηρά. Έντρομη η Ελληνική
κυβέρνηση εγκαταλείπει την έδρα της στο Ναύπλιο και μπροστά στην
Λαϊκή κατακραυγή αποφυλακίζει τον Κολοκοτρώνη. Ο γέρος του Μοριά
ξεκινά ένα λυσσαλέο ανταρτοπόλεμο που φθείρει τρομερά τις δυνάμεις του
Ιμπραήμ και εφαρμόζει το θρυλικό “φωτιά και τσεκούρι στους
προσκυνημένους”. Ταυτόχρονα ο Καραϊσκάκης με άριστα οργανωμένο
στράτευμα καθηλώνει τον Τουρκικό στρατό για μήνες γύρω από την Αθήνα.
Γ’ περίοδος του Αγώνα
Οι δυο αυτές επαναστατικές εστίες διατηρούν το “Ελληνικό Ζήτημα” ως
θέμα προς επίλυση στα διασταυρούμενα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων,
στα οποία δέσποζε μέχρι τότε η Αγγλική πολιτική. Καθοριστικής σημασίας
για τη δημιουργία Ελληνικού κράτους ήταν η δυναμική στάση της Ρωσίας
που με τελεσίγραφο του τσάρου Νικόλαου Α’, ο οποίος διαδέχτηκε τον
αποθανόντα τσάρο Αλέξανδρο Α’, ζητούσε στις 17 Μαρτίου 1826 διευθέτηση
των Ρώσο-Τουρκικών διαφορών (1812-1821) εντός 6 ημερών. Στις 23
Μαρτίου 1826 Αγγλία και Ρωσία καταλήγουν στο πρωτόκολλο της
Πετρούπολης στο οποίο συμφωνούν να συμβάλλουν στη δημιουργία ενιαίου
κράτους υποτελούς στον Σουλτάνο. Ο Σουλτάνος αρνείται την ειρηνική
λύση, οπότε Ρωσία, Αγγλία και Γαλλία προχωρούν στην “Σύμβαση του
Λονδίνου” στις 24 Ιουνίου 1827 που περιλαμβάνει το πρωτόκολλο της
Πετρούπολης αλλά προβλέπει και ρήτρα καταναγκασμού για εκφοβισμό τη
Τουρκίας. Ο Ιμπραήμ δεν αναγνωρίζει την σύμβαση του Λονδίνου και
αρχίζει εκτεταμένες σφαγές στην Πελοπόννησο, στις οποίες απαντά ο
Κολοκοτρώνης με ανταρτοπόλεμο.
Παράλληλα, συγκαλείται η Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας η οποία καλεί
τον Ιωάννη Καποδίστρια (θήτευε ως ένας από της τρεις υπουργούς
εξωτερικών της Ρωσίας επί τσάρου Αλέξανδρου Α’) ως κυβερνήτη της
Ελλάδας. Ο Καποδίστριας δραστηριοποιείται διπλωματικά και πιέζει για
τετελεσμένα. Έτσι, στις 8 Οκτώβριου 1827 οι ενωμένοι στόλοι της
Ρωσίας, Αγγλίας και Γαλλίας μαζί με τον Ελληνικό θα συντρίψουν τον
Τουρκό-Αιγυπτιακό στόλο, στη ναυμαχία του Ναυαρίνου. Το γεγονός αυτό
εξοργίζει τους Τούρκους και λίγους μήνες μετά κηρύχθηκε νέος
Ρώσο-Τουρκικός πόλεμος, όπου οι Ρώσοι προελαύνουν μέχρι την
Αδριανούπολη. Εν τω μεταξύ, η Αγγλία και η Γαλλία για να αποτρέψουν
μονομερή επίλυση του Ελληνικού ζητήματος από τους Ρώσους, συμφωνούν
στην αποστολή Γαλλικού εκστρατευτικού σώματος στην Πελοπόννησο, το
οποίο εκκαθαρίζει τα υπολείμματα του Τούρκο-Αιγυπτιακού στρατού.
Ο Καποδίστριας αξιοποιεί στο έπακρο την επιρροή του στην Ρώσικη
διπλωματία και κατορθώνει να αναγκάσει την Αγγλική και Γαλλική
διπλωματία να προτείνουν πλήρη ανεξαρτησία στο νέο κράτος, το οποίο
και κυρώνεται με το πρωτόκολλο της 3ης Σεπτεμβρίου 1830. Ο δυναμικός
τρόπος με τον οποίο πολιτεύεται ο Καποδίστριας ενοχλεί τις μεγάλες
δυνάμεις, διότι δεν επιτρέπει τον εύκολο χειρισμό του νέου Ελληνικού
κράτους, σύμφωνα με τα στρατηγικά τους συμφέροντα. Σκοτεινές δυνάμεις
λοιπόν μεθοδεύουν την εξόντωση του και ο φωτισμένος πολιτικός ηγέτης
δολοφονείται στο Ναύπλιο στις 27 Σεπτεμβρίου 1831.
Πάντα όμως επίκαιρος και ιδιαίτερα σήμερα ο λόγος του Καποδίστρια προς
την Δ’ Εθνοσυνέλευση:
«…Ελπίζω ότι όσοι εξ’ υμών συμμετάσχουν εις την Κυβέρνησιν θέλουν
γνωρίσει μεθ’ εμού ότι εις τας παρούσας περιπτώσεις, όσοι ευρίσκονται
εις δημόσια υπουργήματα δεν είναι δυνατόν να λαμβάνουν μισθούς
αναλόγως με τον βαθμό του υψηλού υπουργήματός των και με τας
εκδουλεύσεις των, αλλ’ ότι οι μισθοί ούτοι πρέπει να αναλογούν ακριβώς
με τα χρηματικά μέσα, τα οποία έχει η Κυβέρνησις εις την εξουσίαν
της…»
«…εφ’ όσον τα ιδιαίτερα εισοδήματά μου αρκούν διά να ζήσω,
αρνούμαι να εγγίσω μέχρι και του οβολού τα δημόσια χρήματα, ενώ
ευρισκόμεθα εις το μέσον ερειπίων και ανθρώπων βυθισμένων εις εσχάτην
πενίαν».
Επίλογος.
Αυτό το κράτος στο οποίο ζούμε ελεύθερα στεριώθηκε με πολύ αίμα, με
πράξεις άφθαστου ηρωισμού, γενναιότητας και αυτοθυσίας, που μοιάζουν
να ξεπερνούν τα Ανθρώπινα όρια. Ανάμεσα στους φάρους που υψώθηκαν και
φωτίζουν την πορεία του Έθνους, ξεχωρίζουν ο άδολος πατριώτης και
γενναίος στρατιωτικός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, παράλληλα με τον έντιμο
και φωτισμένο πολιτικό ηγέτη και διπλωμάτη Ιωάννη Καποδίστρια.
Η σκληρή πραγματικότητα όμως διδάσκει ότι και τότε όπως και τώρα,
υπήρχαν και υπάρχουν οι σκοτεινές δίνες στο Έθνος μας, αυτοί που
τοποθετούν το πρόσκαιρο ατομικό συμφέρον τους πάνω από τη Συλλογική
Ελευθερία. Ίσως είναι καιρός να κατανοήσει ο καθένας μας ότι η
ατομική Ελευθερία και Ευημερία είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τη
Συλλογική Ελευθερία.
Εμείς λοιπόν σήμερα δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να θέτουμε σε κίνδυνο
την Ελευθερία και την Εθνική κυριαρχία που αποκτήθηκε με τόσο και
τόσες θυσίες. Έχουμε καθήκον να απαιτήσουμε τη συμμόρφωση των
σημερινών Κοτζαμπάσηδων και Προεστών στο δρόμο που χάραξαν οι φάροι
προσανατολισμού του έθνους. Ταυτόχρονα όμως και ο καθένας μας πρέπει
να προσφέρει ότι, όπου και όπως μπορεί.
Κλείνω αυτή την ομιλία με την παρακαταθήκη που μας άφησε ο
αρχιτέκτονας της Ελευθερίας Θεόδωρος Κολοκοτρώνης:
“Σε σας μένει να ισάσετε και να στολίσετε τον τόπο που μείς λευτερώσαμε.”
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
[1] Γιάννη Κορδάτου, “Ακμή και Παρακμή του Βυζαντίου”, Ε΄ έκδοση,
Εκδόσεις Μπουκουμάνη, 1974 (σελ. 544).
[2] Γεώργιος Πραχαλιάς, “Η Εθνεγερσία του 1821”, Στρατιωτική
Επιθεώρηση, σελ.28-41, Μάρτιος-Απρίλιος, 2004.
