Γράφει ο Δρ. Αριστοτέλης Μιχόπουλος*
ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑΣ
Οι ρίζες της φιλανθρωπίας βρίσκονται στην Αρχαία Ελλάδα. Ήδη από την Ιλιάδα ακόμη έχουμε δείγματα φιλανθρωπίας τόσο στην φιλανθρωπία της Ναυσικάς στον καραβοτσακισμένο Οδυσσέα στην Κέρκυρα, όσο και στην φιλοξενία και φιλανθρωπία του Νέστορα προς τον Τηλέμαχο, τον γιό του Οδυσσέα, που τον επισκέφτηκε στο ανάκτορό του στην Πύλο για να μάθει νέα για τον αγνοούμενο πατέρα του.
Η έννοια όμως αυτή εξαπλώθηκε και παγιώθηκε σε μέγα βαθμό κατά την κλασσική περίοδο (5ος-4ος π.Χ. αιώνας). Ίσως το πιο χαρακτηριστικό και «χειροπιαστό» παράδειγμα φιλανθρωπίας να ευρίσκεται στην περίπτωση του Αθηναίου στρατηγού Φωκίωνα (402- περ. 318). Γόνος πλουσίας και αριστοκρατικής οικογένειας ο Φωκίωνας, είχε ένα αρχοντικό σπίτι, που περιβαλλόταν από μια μεγάλη έκταση από κήπους και οπωροφόρα δέντρα. Ο Φωκίωνας δεν είχε περιμαντρώσει το αρχοντικό του και είχε δώσει εντολή στο υπηρετικό προσωπικό του να μην εμποδίζει κανέναν Αθηναίο, που θα ήθελε να πάρει κάποιο από τα φρούτα των κήπων του. Εκτός αυτού όταν επήγαινε στο «κλεινόν άστυ» είχε μαζί του δύο υπηρέτες του ντυμένους με καινούργια ενδύματα. Όταν λοιπόν συναντούσε στην Αθήνα κάποιον ρακένδυτο τότε έλεγε στον υπηρέτη του να ανταλλάξει τα ρούχα του με αυτά του ρακένδυτου, έως ότου λάβει νέα επιστρέφοντας στο αρχοντικό. Αυτή είναι μια απλή και «χειροπιαστή» έκφανση της φιλανθρωπίας. Με τον καιρό ο θεσμός εξελίχθηκε και έλαβε πολυάριθμες μορφές ανά τους αιώνες. Στην κλασσική όμως Ελλάδα πήρε την σάρκα και τα οστά του και η εννοιά του επαγιώθη τόσο, ώστε σήμερα σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές και άλλες γλώσσες να εκφράζεται με την ελληνική λέξη και ορολογία.
Με το πέρασμα των αιώνων και την ανάπτυξη ατόμων και κρατών η φιλανθρωπία από ατομική, πήρε και νέες μορφές, όπως ομαδική, κοινωνική και τέλος κυβερνητική και κρατική. Για παράδειγμα, στην πρόσφατη επίθεση του κορονοϊού βλέπουμε τις πλούσιες χώρες να προσφέρουν δωρεάν εκατοντάδες και στο μέλλον δισεκατομμύρια δωρεάν εμβόλια στις φτωχές χώρες. Μια ανάλογη χειρονομία βλέπουμε και από διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα, που χρηματοδοτούν την έρευνα και την παραγωγή εμβολίων τόσον για τον κορονοϊό όσον και γιά άλλους ιούς.
Με βάση τα ανωτέρω αντιλαμβανόμαστε, ότι η φιλανθρωπία σε όλες τις μορφές της προάγει την ζωή των ανθρώπων και κάνει βιωτό τον ενίοτε αβίωτο βίο τους. Γι’ αυτό όλες οι πολιτισμένες χώρες έχουν νόμους, οι οποίοι ενθαρρύνουν και επιβραβεύουν την φιλανθρωπία. Οι πιο προηγμένες χώρες έχουν θεσπίσει λίαν ευνοϊκούς νόμους, ώστε οι πολίτες τους να γίνονται φιλάνθρωποι. Ένας από τους πιο απλούς και αποτελεσματικούς τρόπους ενθάρρυνσης της φιλανθρωπίας είναι και η απαλλαγή των προσφερομένων φιλανθρωπικών ποσών από τους φόρους του φορολογουμένου. Όταν δηλαδή ένας πολίτης υποβάλλει την φορολογική του δήλωση, δηλώνει μεταξύ άλλων και τα ποσά που έδωσε για φιλανθρωπικούς σκοπούς σε αναγνωρισμένα φιλανθρωπικά ιδρύματα και οργανισμούς. ΄Ετσι το ποσό που θα πλήρωνε στην Εφορία για τα εισοδήματά του, θα μειωθεί ανάλογα με το ποσό που έδωσε για φιλανθρωπία σε διάφορα ιδρύματα. Μεταξύ των ανεπτυγμένων και πλουσίων χωρών που κατέχουν μια ιδιαίτερη θέση στον χώρο αυτό είναι και οι ΗΠΑ. Ας ρίξουμε λοιπόν μια σύντομη ματιά πάνω σ’ αυτό το θέμα στην χώρα αυτή.
ΗΠΑ ΚΑΙ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ
Οι ΗΠΑ είναι αναμφισβήτητα ο «βασιλιάς» της φιλανθρωπίας, εξεταζόμενη από πλευράς φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και δωρεών ατόμων και ιδρυμάτων για φιλανθρωπίες εντός και εκτός Αμερικής. Βέβαια οι ΗΠΑ είναι μια πολύ πλούσια χώρα και θα ανέμενε κανείς την ανάπτυξή της και στο χώρο αυτό, αλλά είναι επίσης και το νομικό της πλαίσιο για την ίδρυση και λειτουργία φιλανθρωπικών ιδρυμάτων που έχει βοηθήσει τα μέγιστα στην ανάπτυξη του τομέα αυτού. Έτσι η νομική διαδικασία ιδρύσεως ενός Μή Κερδοσκοπικού (NON PROFIT) οργανισμού, ο οποίος δεν φορολογείται, είναι μια πολύ απλή και σχετικά ανέξοδη διαδικασία. Πέραν της ιδρύσεως όμως υπάρχει και η μεταχείρισις από την Εφορία ενός τέτοιου ιδρύματος. Δηλαδή τα εισοδήματά του δεν φορολογούνται, ούτε απαιτούνται πολλές και χρονοβόρες διαδικασίες στην υποβολή των φορολογικών δηλώσεων του ιδρύματος κάθε χρόνο. Ένα ανάλογο πλαίσιο ισχύει και για την ίδρυση ενός φιλανθρωπικού ιδρύματος από ένα άτομο ή μία εταιρεία. Π.χ. το ίδρυμα Φόρντ όπως και το ίδρυμα Ροκφέλλερ και άλλα γνωστά ιδρύματα είναι «τέκνα» μεγάλων εταιρειών και το καθένα από αυτά εστιάζεται σ’ ένα είδος φιλανθρωπίας. Ανάλογη είναι και η περίπτωση των ελληνικών ιδρυμάτων «Αριστοτέλης Ωνάσης», «Ίδρυμα Σ. Νιάρχου», «΄Ιδρυμα Ι. Λάτση» κ.ά.
Ο πολλαπλασιασμός και πολυμορφία των ιδρυμάτων αυτών έχει λάβει τόση έκταση, ώστε έχει διαμορφωθεί μια ολόκληρη «επιστήμη» για να ενημερωθεί κανείς για το βάθος , το πλάτος, και τους σκοπούς των ιδρυμάτων αυτών ανά τομέα. ΄Αλλα ασχολούνται με τον άνθρωπο, άλλα με τα ζώα, άλλα με το περιβάλλον και άλλα ακόμη με το διάστημα. Έτσι κάθε μήνα εκδίδονται περιοδικά αναφερόμενα σε πολλούς και διάφορους τομείς της φιλανθρωπίας. Πάντως αξίζει εδώ να σημειωθεί, ότι το σύνολο των ετησίων δωρεών των αμερικανών προς όλα αυτά τα φιλανθρωπικά ιδρύματα ανήλθε το 2018 στο αστρονομικό ποσό των 427 δισεκατομμυρίων δολλαρίων1, δηλαδή πάνω από δύο φορές το ΑΕΠ της Ελλάδος. Και αυτός ο απίστευτος αριθμός θα πρέπει να μας εμβάλλει σε σκέψεις, μια και διερχόμαστε μία περίοδο ισχνών αγελάδων.
Ερχόμενοι «εις τα καθ’ ημάς» διαπιστώνουμε, ότι ο «βασιλιάς» των φιλανθρωπικών ιδρυμάτων στην Ευρώπη είναι το Λιχτενστάιν. Αξίζει τον κόπο να αναφερθούμε πιο διεξοδικά πάνω σ’ αυτή τη χώρα.
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΛΙΧΤΕΝΣΤΑΪΝ: ΤΑ ΥΠΕΡ
Το Λιχτενστάιν είναι ένα λιλιπούτειο κρατίδιο, σφηνωμένο ανάμεσα στην Ελβετία και Αυστρία. Σε έκταση είναι δύο φορές πιο μεγάλο από την Αίγινα και έχει 40 περίπου χιλιάδες κατοίκους. Το Λιχτενστάιν είναι μια εξαιρετικώς ιδιάζουσα περίπτωσις που «ανακάλυψε» τα πλεονεκτήματα των Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων και υιοθέτησε την πολιτική να γίνει η πιο φιλόξενη χώρα της Ευρώπης στην προσέλκυση και ίδρυση τέτοιων ιδρυμάτων στην επικράτειά της.
Όντως η φιλική και χωρίς πολλές και δύσκολες διαδικασίες ίδρυση ενός φιλανθρωπικού ιδρύματος, σε συνδυασμό με τη χαμηλή φορολογία και εγγυημένη μυστικότητα, κατέστησαν το Λιχτενστάιν την «μεγαλύτερη χώρα» στον χώρο αυτό. Πράγματι η ευνοϊκή νομική μεταχείριση των Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων από την κυβέρνησή του, το οδήγησε στην αστρονομική ανάπτυξη αυτού του τομέως της οικονομίας του, ώστε σήμερα τα εισοδήματα που προέρχονται από αυτά τα ιδρύματα να αντιπροσωπεύουν το 30% περίπου του προϋπολογισμού της χώρας. Και το κόστος τους στην χώρα είναι μηδενικό! Με άλλα λόγια η χώρα αυτή χάρις σε ένα φιλικό νομικό πλαίσιο ιδρύσεως τέτοιων ιδρυμάτων προσπορίζετα ένα σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ της, χωρίς κανένα κόστος. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί, ότι το Λιχτενστάιν είναι η χώρα με τα περισσότερα φιλανθρωπικά ιδρύματα ανά 100.000 κατοίκους σ’ όλη την Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα η χώρα έχει 73.000 φιλανθρωπικά ιδρύματα, τα οποία ανήκουν σε μη κατοίκους. Και η αναλογία ιδρυμάτων προς κατοίκους είναι δύο περίπου ανά κάτοικο!2 Και τα ευεργετικά αποτελέσματα αυτής της πολιτικής παρουσιάζονται στο κατά κεφαλήν της εισόδημα το οποίο το 2016 ήταν 165.028 χιλιάδες δολλάρια! Ακολουθούσε το Λουξεμβούργο με $104.103 και η Ελβετία με $80,190.3
Όλα αυτά τα θαυμαστά τα έχει επιτύχει το Λιχτενστάιν χάρις σ’ έναν όρο-κλειδί, που εφαρμόζει στο σύστημά του. Ο όρος αυτός είναι η χαμηλή φορολόγηση των ιδρυμάτων αυτών, η απόλυτη εχεμύθεια και η μη επέμβαση στην λειτουργία τους. Τα κέρδη του προέρχονται από τα έξοδα ιδρύσεως των ιδρυμάτων, τα έξοδα λειτουργίας των και από ένα ετήσιο μικρό ποσό ανανεώσεως της άδειάς των. Επίσης κάθε φιλανθρωπικό ίδρυμα με ποσό άνω του 1 εκατ. $ πρέπει να εξετάζεται ετησίως από Ορκωτούς Λογιστές, για την σωστή τήρηση των βιβλίων του. Εκτός αυτών κάθε ίδρυμα πρέπει να έχει και τον δικηγορικό οίκο που θα το εκπροσωπεί και ο οποίος θα πληρώνεται τουλάχιστον $500 την ώρα όταν απαιτείται κάποια νομική ενέργεια, ως επίσης και ένα πάγιο ετήσιο ποσό τουλάχιστον $5,000 ετησίως. Όλα αυτά είναι εισοδήματα που διαχέονται στην οικονομία της χώρας αυτής και «φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακκούλι». Συνελόντι ειπείν, το αποτέλεσμα είναι το Λιχτενστάιν να έχει ένα κατά κεφαλήν εισόδημα άνω των $165,000 δολλαρίων που είναι το πρώτο στην Ευρώπη και την Αμερική
ΤΑ ΚΑΤΑ: Ανωτέρω αναφερθήκαμε εις τα υπέρ του συστήματος και τα θαυμαστά του αποτελέσματα. Ας δούμε τώρα και τα αρνητικά του. Ας ξεκινήσουμε από την γεωγραφία του. Η χώρα αυτή έχει μια μηδαμινή έκταση και είναι προσβάσιμη μέσω Ελβετίας ή Αυστρίας. Δεν έχει δικά της αεροδρόμια, εθνικές οδούς ή άλλες ανέσεις της σύγχρονης ζωής. Οκτώ μήνες τον χρόνο έχει χειμώνα, αλλά δεν έχει, λόγω μεγέθους, χιονοδρομικά κέντρα ή άλλους αξιόλογους χώρους σύγχρονης αναψυχής. Συνέπεια των ανωτέρω είναι και η ανυπαρξία ισχυρού τραπεζιτικού συστήματος και η επένδυση των χρημάτων των φιλανθρωπικών του ιδρυμάτων να μην γίνεται σ’ αυτήν, αλλά στις όμορες χώρες, κυρίως την Ελβετία. Αλλά το σπουδαιότερο ίσως μειονέκτημα του συστήματος είναι ότι κάθε ίδρυμα οφείλει να έχει έναν τοπικό εκπρόσωπο/διαχειριστή και φυσικά τον ιδρυτή του. Όταν έδωσα σε αμερικανό δικηγόρο το Καταστατικό Ιδρύσεως ενός τέτοιου Ιδρύματος να το διαβάσει και να μου κάνει τα σχόλιά του, το πρώτο του σχόλιο ήταν ότι το νομικό του πλαίσιο δεν μου έδινε πλήρη έλεγχο του ιδρύματος. Σε περίπτωση δηλαδή διαφωνίας του ιδρυτού με τον διαχειριστή του, το θέμα μπορεί να καταλήξει στο δικαστήριο. Εάν το δικαστήριο λάβει θέση υπέρ του διαχειριστού, τότε ο ιδρυτής του ιδρύματος δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα. Λόγω του ασήμαντου μεγέθους της χώρας το δικαστικό του σύστημα είναι πολύ μικρό και είναι σχετικά εύκολο για έναν δικαστή να γνωρίζει και να λάβει το μέρος του διαχειριστή συμπατριώτη του, παρά του εντολέα ιδρυτή. Πράγματι πρόσφατα προέκυψε μια τέτοια περίπτωση μεταξύ του ιδρυτή ενός ιδρύματος και ενός άλλου μέλους της οικογενείας του που ήγειρε αξιώσεις επί του ιδρύματος. Η υπόθεσις κατέληξε στο δικαστήριο και ο δικαστής πήρε την θέση του διαχειριστή και όχι του ιδρυτή, ο οποίος πέραν των δικαστικών εξόδων έπρεπε επίσης να πληρώνει και τα ετήσια έξοδα του ιδρύματος, το οποίο ήθελε να κλείσει, αλλά ο διαχειριστής διαφωνούσε. Έτσι το θέμα έγινε πρωτοσέλιδο στην αγγλική εφημερίδα Independent (8.3.2018), που αναρωτιόταν εάν το Λιχτενστάιν ήταν όντως «φορολογικός παράδεισος» ή μήπως μπορούσε να γίνει και «κόλαση».4
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ: ΤΑ ΥΠΕΡ
Η Ελλάδα δεν είναι Λιχτενστάιν. Είναι μια χώρα μεγαλύτερη (131,957 τετρ. χιλ.) από την Ελβετία (41.277 τετρ. χιλ.) ή Αυστρία (83.871 τετρ. χιλ.). Επί πλέον η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Είναι μια σχετικά ανεπτυγμένη χώρα, με ικανοποιητικό τραπεζιτικό σύστημα και με ένα δικαστικό και νομικό πλαίσιο, που διέπεται από τις αρχές του Νομικού Πλαισίου της ΕΕ. Πέραν αυτού η χώρα περιβάλλεται παντού από θάλασσα με εκατοντάδες νησιών και έχει ένα πολύ καλό έως θαυμάσιο κλίμα. Πολιτισμικά η Ελλάδα είναι γνωστή ως «το λίκνον του πολιτισμού», των τεχνών και των γραμμάτων. Ανάμεσα στα πολλά και θαυμαστά που εδημιούργησε το ελληνικό πνεύμα ανά τους αιώνες ήταν και η φιλανθρωπία. Είδαμε στην αρχή μερικά παραδείγματα αρχαίας φιλανθρωπίας, που μπορούν να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμησιν και για τους νεοέλληνες.
Εάν λοιπόν ασχοληθεί κανείς ενδελεχώς με τα πλεονεκτήματα που δυνητικά μπορεί να προσφέρει η Ελλάδα, ώστε να καταστεί το κέντρο των Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων της ΕΕ, τότε αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντική μπορεί να καταστεί η υλοποίηση μιας τέτοιας ιδέας. Με άλλα λόγια η Ελλάδα μπορεί να γίνει το Λιχτενστάιν της ΕΕ και να λύσει ένα σημαντικό μέρος των οικονομικών και άλλων προβλημάτων της. Αρκετές χώρες ανά την υφήλιο ζουν από την υλοποίηση μιας πρωτοποριακής ιδέας. Η Λιβερία «ζει» από τους πόρους της «ναυτιλίας» της, μόνον που η ναυτιλία δεν είναι δική της, αλλά η σημαία της στα χιλιάδες πλοία που την φέρουν για φορολογικούς κυρίως λόγους. Και πολλοί αποκαλούν την σημαία αυτή «σημαία ευκαιρίας» και είναι αποκύημα του δημιουργικού δαιμονίου του Αριστοτέλη Ωνάση. Η σημαία πάλι του Παναμά είναι και αυτή δημιούργημα ενός άλλου μεγάλου εφοπλιστή του Η. Κουλουκουντή. Και οι δύο αυτές χώρες στηρίζονται σημαντικά επί δεκαετίες τώρα στα εισοδήματα που προσπορίζονται από τις σημαίες αυτές. Ποιό συγκεκριμένα η Λιβερία κατά την περίοδο 1989-1999, περίοδο εμφυλίου πολέμου, αντλούσε το 70% του προϋπολογισμού της από τα εισοδήματα της σημαίας της5.
Η Ελλάδα λοιπόν μπορεί να αδράξει αυτή την ευκαιρία και να προχωρήσει στην υλοποίησή της. Το παράδειγμα της «σημαίας ευκαιρίας» που αναφέραμε προηγουμένως μπορεί να εφαρμοστεί και στην περίπτωσή μας, χωρίς οικονομικά βάρη για την χώρα. ΄Ενα καλό προηγούμενο προς την κατεύθυνση αυτή είναι και η σχετικά πρόσφατη δημιουργία της ΧΡΥΣΗΣ ΒΙΖΑΣ. Ήδη αυτή η καινοτομία έχει προσφέρει στη χώρα μας πάνω από δύο δισεκατομμύρια ευρώ. Τώρα έχουμε την ευκαιρία να επεκταθούμε και σ’ έναν νέο χώρο, που έχει τις ρίζες του στην χώρα μας. Είναι βέβαιο ότι ένα άριστο νομικό πλαίσιο πάνω σ’ ένα συγκεκριμένο θέμα, μπορεί να έχει τεράστια ευεργετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα η Πολιτεία του Delaware στις ΗΠΑ έχει καταστεί το κέντρο των εδρών πολυαρίθμων εταιριών των ΗΠΑ, καίτοι είναι μια μικρή σε μέγεθος και πληθυσμό Πολιτεία. Όντως η Πολιτεία αυτή είναι η νομική έδρα ενός και πλέον εκατομμυρίου εταιρειών! Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και το γεγονός ότι το 66% των εταιρειών FORTUNE 500 έχει επιλέξει την Πολιτεία αυτή ως έδρα τους.6 Περιττόν να τονίσουμε ότι η Πολιτεία αυτή, στην οποία έχουν την έδρα τους πάνω από το ήμισυ των εταιριών των ΗΠΑ7, έχει και προσέχει «ως κόρην οφθαλμού» την ιερή αυτή αγελάδα. Κάτι ανάλογο μπορεί να κάνει και η Ελλάδα και να καταστεί το κέντρο των Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων της ΕΕ! Το άριστο κλίμα της, το ανεπτυγμένο οικονομικό/τραπεζιτικό/νομικό της σύστημα αποτελούν ισχυρά ατού για την δημιουργία ενός τέτοιου συστήματος. Επιπλέον το κόστος ζωής της Ελλάδος είναι χαμηλότερο του Λιχτενστάιν και πολλών άλλων χωρών της ΕΕ, ενώ η φιλοξενία και ο τουρισμός της είναι απαράμιλλοι, και οι δικηγόροι της δεν κοστίζουν τόσο ακριβά όσο στο Λιχτενστάιν ή άλλες χώρες της ΕΕ. Μάλιστα πολλοί από τους μεγιστάνες του πλούτου θα μπορούν να επισκεφθούν την χώρα μας τόσο για τα ιδρύματά τους, αλλά και για τις διακοπές τους με φίλους και γνωστούς, στηρίζοντας έτσι περισσότερο την οικονομία. Παρ’ όλα τα προαναφερθέντα θετικά στοιχεία, η χώρα παρουσιάζει και σημαντικές αδυναμίες και αγκυλώσεις, οι οποίες πρέπει να εξαλειφθούν, εάν θέλουμε να μπούμε σε μια νέα εποχή «παχέων αγελάδων» με μηδαμινή δαπάνη. Ας δούμε λοιπόν αυτά τα «κατά» που καθιστούν δύσκολη την υλοποίηση του έργου μας.
ΤΑ ΚΑΤΑ: Πέραν των προαναφερθέντων θετικών πλεονεκτημάτων η χώρα ταλανίζεται επί δεκαετίες και ιδιαιτέρως τελευταίως από μια στενή επαρχιώτικη νοοτροπία πάνω σ’ αυτό το ζήτημα, με αποτέλεσμα αντί να αυξάνει τους πόρους της, να μειώνει και αυτούς τους λίγους που έχει. Ποιά λοιπόν είναι αυτά τα εμπόδια;
Κατόπιν συζητήσεως με διευθυντή φιλανθρωπικού ιδρύματος και άλλους προέκυψε, ότι η Ελλάδα όχι μόνο φορολογεί τα φιλανθρωπικά της ιδρύματα, αλλά και ακίνητα που ανήκουν σ’ αυτά, τα οποία παρέχουν πόρους για το φιλανθρωπικό του έργο. Αυτή η προσέγγιση είναι πολύ ασυνήθης για μια ανεπτυγμένη χώρα και ιδιαίτερα την κοιτίδα του πολιτισμού και της φιλανθρωπίας. Επιπλέον η αρμόδια κυβερνητική υπηρεσία Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων ασχολείται ενίοτε με θέματα που στην κυριολεξία δεν είναι της αρμοδιότητάς της. Για παράδειγμα, αρμόδιος κυβερνητικός υπάλληλος επετίμησε και ζήτησε εξηγήσεις από δ/ντή Φιλανθρωπικού Ιδρύματος γιατί έδινε μεγαλύτερη υποτροφία σε έναν φοιτητή από κάποιον άλλον. Όταν ο δ/ντής του απάντησε ότι ο άλλος είχε μεγαλύτερες ανάγκες ο αρμόδιος δεν ικανοποιήθη, οπότε ο δ/ντής του είπε: σε τελευταία ανάλυση αυτά δεν είναι χρήματα του υπουργείου σας, αλλά χρήματα του ιδρύματος. Και πάλιν ο Κυβερνητικός Υπάλληλος διεφώνησε. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μικρόνοιας και επεμβάσεως «σε ξένα χωράφια».
Ενα άλλο αδύνατο σημείο του υφισταμένου συστήματος είναι η γνωστή γραφειοκρατία και ενίοτε ο χρηματισμός δημοσίων υπαλλήλων κατά την διεκπεραίωση τέτοιων και άλλων υποθέσεων. Επιβάλλεται η επικράτηση μιάς γενικής αξιοκρατίας, επαγγελματισμού και ταχείας διεκπεραίωσης νομικών, δικαστικών και άλλων υποθέσεων. Εάν δηλαδή προκύψει ένα νομικό ζήτημα σε ένα ίδρυμα δεν θα πρέπει αυτό το θέμα να λιμνάζει επί χρόνια στο δικαστικό σύστημα, ούτε να υπάρχει η παραμικρή υπόνοια ότι δεν θα είναι ακέραιο και αδιάβλητο το δικαστήριο.
ΤΙ ΔΕΟΝ ΓΕΝΕΣΘΑΙ:
Όπως αναφέραμε προηγουμένως η Ελλάδα χρειάζεται μια αλλαγή νοοτροπίας και νομοθεσίας για να προσελκύσει την ίδρυση Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων στο χώρο της. Η μέχρι τούδε επαρχιώτικη νοοτροπία, θα πρέπει να αντικατασταθεί από μια σύγχρονη και φιλική προσέγγιση, που θα είναι πιο προηγμένη και από αυτή άλλων ανεπτυγμένων χωρών στον τομέα αυτό. Για να επιτευχθεί αυτό η κυβέρνηση θα πρέπει να συστήσει στο αρμόδιο υπουργείο μια επιτροπή η οποία θα αναλάβει την σύνταξη ενός νέου νόμου πάνω σ’ αυτό το θέμα. Πριν γίνει όμως αυτό η εν λόγω Επιτροπή θα πρέπει να εξετάσει ενδελεχώς το υφιστάμενο σύστημα και τα συστήματα άλλων ανεπτυγμένων χωρών πάνω σ’ αυτό το θέμα. Ιδιαίτερη φροντίδα θα πρέπει να δοθεί στην μελέτη του συστήματος του Λιχτενστάιν και των ΗΠΑ, ιδίως της Πολιτείας του Delaware, ως και άλλων προηγμένων συστημάτων που ίσως προκύψουν από την έρευνα. Αφού μελετήσει όλα αυτά τα συστήματα η Επιτροπή θα πρέπει να συντάξει ένα νομοσχέδιο το οποίο θα θεωρείται το πιό προηγμένο σε όλη την Ευρώπη και παγκοσμίως, ει δυνατόν. Κατά την σύνταξη του νομοσχεδίου θα ήταν καλό η Επιτροπή να συμπεριλάβει στα μέλη της και άτομα από κόμματα της Αντιπολίτευσης με γνώσεις στο εν λόγω αντικείμενο, αλλά και για την υποστήριξη του νομοσχεδίου από το κόμμα τους. Η Επιτροπή θα έχει 3-6 μήνες για να προβεί στις σχετικές μελέτες και την σύνταξη του νομοσχεδίου. Θα πρέπει να αποτελείται από άτομα με γνώσεις, όχι στενή νοοτροπία, και ιδιαίτερα με ένα όραμα και φαντασία να δημιουργήσουν ένα νέο και δυναμικό πλουτοπαραγωγικό τομέα για την οικονομία της χώρας με μηδαμινό κόστος. Το παράδειγμα της Χρυσής Βίζας είναι διδακτικό.
Όταν έρθει το νομοσχέδιο προς ψήφιση θα πρέπει να έχει την ευρύτερη δυνατή υποστήριξη από όλα τα κόμματα, για να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στους μελλοντικούς επενδυτές. Εάν η χώρα δημιουργήσει το πιο προηγμένο νομικό πλαίσιο στον τομέα αυτό, θα καταστεί αυτόματα ένας μαγνήτης για όσους σκοπεύουν να ιδρύσουν ένα τέτοιο ίδρυμα. Όταν ο υποψήφιος επενδυτής διασφαλισθεί, ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν θα αλλάξει τους κανόνες του παιγνιδιού στο μέλλον και δεν θα ιδεί το ίδρυμά του ως αγελάδα που θα την αρμέγει κάθε τόσο η κυβέρνηση, τότε θα σκεφθεί σοβαρά να ιδρύσει ένα τέτοιο ίδρυμα.
Τα κέρδη της Ελλάδος από την δημιουργία ενός τέτοιου συστήματος, θα είναι «αόρατα» για τους ανίδεους, αλλά πολύ ορατά για το Υπουργείο Οικονομικών, Τουρισμού, κ.ά. Και τούτο διότι κάθε ίδρυμα θα δημιουργήσει νέες καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας για την λειτουργία του. Για παράδειγμα, το Ίδρυμα Λάτση απασχολεί 25 άτομα στο Λιχτενστάιν. Εάν το ίδρυμα αυτό είχε την έδρα του στην Ελλάδα, τότε η Ελλάδα θα είχε 25 καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας. Οι υπάλληλοί του θα πλήρωναν αρκετούς φόρους εισοδήματος, αλλά και φόρους για το σπίτι τους, το αυτοκίνητό τους, την αναψυχή τους, κ.ά. Και η ανεργία θα έπαιρνε την κατιούσα. Οι δικηγορικοί οίκοι εξάλλου θα εύρισκαν ένα νέο ευρύ πεδίο υψηλών αποδοχών και νέων υπαλλήλων. Το ίδιο θα ισχύσει για τους οίκους ορκωτών λογιστών και για το τραπεζικό σύστημα. Τα δισεκατομμύρια δολλαρίων που θα ανήκουν σε αυτά τα ιδρύματα θα χρειάζονται τραπέζες και επενδυτικούς οργανισμούς για να τα διαχειρίζονται και μερικά από αυτά θα καταλήξουν και στο ελληνικό χρηματιστήριο. Και τα δύο αυτά συστήματα θα λάβουν μια τονωτική ένεση στον τομέα τους στον οποίο θα διαχέονται σημαντικά ποσά. Τέλος, ένα ποσό χρημάτων θα κατευθυνθεί επενδυτικά σε σοβαρές βιομηχανίες και ιδίως σε νεοφυείς εταιρείες, οι οποίες έχουν μεγαλύτερο δυναμισμό και λαμπρό μέλλον. ΄Ετσι ένα σημαντικό ποσό μπορεί να διοχετευθεί στην επιστημονική και εταιρική καινοτομία, καθότι οι άνθρωποι αυτοί που έχουν τα ιδρύματα έχουν ειδικές συνήθως γνώσεις και ενδιαφέρονται να επενδύουν τα χρήματα του ιδρύματός τους σε τέτοιους τομείς. Αυτό είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο μεταξύ πολλών ιδιοκτητών τέτοιων ιδρυμάτων στις ΗΠΑ.
Όπως καθίσταται σαφές από τα ανωτέρω, το όφελος για την Ελλάδα δεν θα προέρχεται από την ληστρική φορολόγηση των ιδρυμάτων της, αλλά από τα έμμεσα οφέλη που θα προκύψουν από την νέα αυτή πραγματικότητα. Και τα οφέλη αυτά θα είναι σταθερά και διαχρονικά και δεν θα επηρεάζονται από τις διάφορες εθνικές και διεθνείς διακυμάνσεις. Να μην ξεχνάμε, ότι τα κέρδη της Λιβερίας και του Παναμά είναι σταθερά και δεν προέρχονται από την ληστρική φορολόγηση των πλοίων τους, ούτε από την οχληρή εποπτεία των πλοίων και των εταιρειών που τα ορίζουν. Το ίδιο λοιπόν θα ισχύσει και για την περίπτωσή μας. Το κέρδος μας θα προέρχεται από μια διαρκώς αυξανόμενη δημιουργία πολλών νέων επιχειρήσεων, υπηρεσιών, γραφείων, και από μια αύξηση του τουρισμού. Μερικοί από τους ιδρυτές ιδρυμάτων ίσως αποαφασίσουν στο τέλος της ζωής τους να εγκατασταθούν στην χώρα μας, λόγω κλίματος και καλής ζωής. Μια τέτοια απόφασίς των θα είναι πολλαπλά ευεργετική για τη χώρα μας, αφού αυτοί θα συντελούν στην παντοειδή ανάπτυξη της χώρας μας με τις γνώσεις και τα πλούτη τους. Και όταν προκύψει μια μεγάλη, απροσδόκητη θεομηνία, όπως π.χ. ο κορονοϊός η κυβέρνηση θα μπορούσε να κάνει μιά έκκληση βοηθείας προς τα ιδρύματα αυτά γι’ αντιμετώπιση ενός μεγάλου κακού. Και θα εύρισκε άμεση ανταπόκριση, όπως έγινε και από το «Ι. Σ.Νιάρχος», κ.ά. Τέλος, η δημιουργία του νέου αυτού συστήματος θα μπορούσε να προσελκύσει και μερικούς από τους ευπόρους αποδήμους από τις ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία, κ.α. Όντως η ύπαρξη ένός τέτοιου συστήματος, θα προσφέρει στον επαναπατριζόμενο έλληνα την δυνατότητα να έχει μια άμεση χρήση και διαχείριση των χρημάτων του, χωρίς εμπόδια και πολύπλοκες διαδικασίες. Και αυτό θα είναι προς όφελος του ιδίου, της ελληνικής οικονομίας, αλλά και της Ελλάδας γενικώτερα.
____
Ο δρ. Αριστοτέλης Μιχόπουλος είναι Ομότιμος Καθηγητής του Ελληνικού Κολλεγίου και της Θεολογικής Σχολής του Τιμίου Σταυρού της Βοστώνης, ΗΠΑ. Είναι πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ, του Graduate Center of C.U.N.Y. (MA), και του Florida State University (PhD).Το email του είναι: [email protected]
