Γράφει ο Μιχάλης Παπαδημητρίου
Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
«Ψήφος» κυριολεκτικά είναι μια πετρούλα λειανθείσα, το βότσαλο (εξ ου και ψηφιδωτό) και συνεκδοχικά το μέσον αλλά και το αποτέλεσμα της εκλογής. (Να σημειωθεί εδώ ότι οι αρχαίοι Αθηναίοι κάποια στιγμή λανσάρισαν τα κουκιά ως κλήρους, εξ ου και μέχρι σήμερα οι σχετικές αναφορές «δεν βγαίνουν τα κουκιά» και τα τοιαύτα).
Το παράγωγο «ψήφισμα» είναι η απόφαση, το θέσπισμα, και στη συνέχεια, το «δημοψήφισμα» -που είναι μεταγενέστερο και δεν υπήρχε στην αρχαία γλώσσα- είναι «η λαϊκή ψήφος για σπουδαίο ζήτημα που θέτει η Κυβέρνηση».
Από αυτά εδώ τα άρθρα έχει υποστηριχθεί εδώ και πολλά χρόνια η άποψη ότι πρέπει σε κάποια προσεχή αναθεώρηση του Συντάγματος να περιορισθούν, να αποσαφηνισθούν ακόμα δε και να απαλειφθεί η δυνατότητα διενέργειας δημοψηφισμάτων, και η ιστορία και η εξέλιξη του θέματος έχει δικαιώσει πλήρως αυτή την άποψη.
Ας δούμε όμως τι λέει το Σύνταγμα:
Στο άρθρο 44 παράγραφος 2 αναφέρει ότι μπορούν να προκηρυχθούν δημοψηφίσματα για κρίσιμα εθνικά θέματα. Είναι μια διάταξη που δύσκολα μπορεί να ερμηνευθεί.
Ποιος μπορεί να εξηγήσει τι είναι κρίσιμο εθνικό θέμα; Και να προσδιορίσει μάλιστα και τον βαθμό της κρισιμότητας;
Θα λέγαμε ότι ένα δημοψήφισμα θα μπορούσε να βρει ισχύ και να έχει εφαρμογή επί μειζόνων «ηθικών» θεμάτων, όπως είναι οι αμβλώσεις, η ευθανασία και τα τοιαύτα, όχι όμως και επί εθνικών θεμάτων, τα οποία έχει αναλάβει στο μέτρο του χρόνου να διεκπεραιώσει η υφισταμένη και εκλεγείσα κυβέρνηση όπως αυτά ανακύπτουν, και αυτού του πολέμου συμπεριλαμβανομένου.
Αλλιώς το δημοψήφισμα λειτουργεί σαν δόλια υπεκφυγή ή σαν ένα κακό άλλοθι για μια κυβέρνηση που θέλει να αποσείσει από πάνω της τις ευθύνες.
Στη συνέχεια η παράγραφος αναφέρει ότι μπορεί να προκηρυχθεί δημοψήφισμα και για ψηφισμένα (!) νομοσχέδια επί σοβαρών κοινωνικών (;) ζητημάτων, μια διάταξη φλου που θα πρέπει κι αυτή να απαλειφθεί.
Το ωραίο (που το είδαμε να προξενεί ζητήματα) είναι ότι δεν αναφέρει πουθενά το Σύνταγμα, αυτός ο ασαφής, προχειρογραμμένος και διάτρητος υπερ-νομοθετικός χάρτης της χώρας, εάν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεσμεύει την κυβέρνηση και τον πρόεδρο της Δημοκρατίας ή είναι πράγματι απλώς μια λαιμητόμος ή ακόμα χειρότερα ένα εφαλτήριο … κυβιστήσεων.
Όντως η πρόσφατη ιστορία με τα τρία δημοψηφίσματα στην Αγγλία, στη Βαρκελώνη και στη Γαλλία το 2005 για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα, αλλά κυρίως τα δύο σε Ελλάδα (2015) και Σκόπια (2018) απέδειξαν ότι τα δημοψηφίσματα είναι διακοσμητικά στοιχεία και εργαλεία πολιτικών εντυπώσεων, αφού οι άρχοντες δεν έχουν σκοπό να σεβαστούν και να τηρήσουν τη λαϊκή ετυμηγορία.
Υπάρχουν δυστυχώς σε κάθε σοβαρή περίπτωση προαποφασισμένα κυβερνητικά σχέδια δράσης που δεν μπορεί να τα διασαλεύσει ούτε η λαϊκή οργή.
Οι σημερινές δημοκρατίες είναι μεταλλαγμένες, είναι κουφές, είναι τηλεκατευθυνόμενες, είναι τρόπον τινά πολιτικές συμμορίες, που αφού δεν έχουν σκοπό να αφουγκράζονται τη λαϊκή θέληση (δηλαδή τον μεγάλο εντολέα τους) θα ήταν κατ’ ελάχιστον έντιμο να καταργήσουν και το θεσμό του δημοψηφίσματος από τα Συντάγματα.
Photo Credit: Douglas College Library
