Αθήνα, 28 Δεκεμβρίου 2015.
Του Χρήστου Ηλιόπουλου*
Σε περίπτωση κοινού τραπεζικού λογαριασμού, εάν αποβιώσει ένας εκ των συνδικαιούχων, τα χρήματα της καταθέσεως ανήκουν πλέον στον άλλον συνδικαιούχο του κοινού τραπεζικού λογαριασμού. Αυτός μπορεί να τα πάρει από τον τραπεζικό λογαριασμό και να τα κάνει ό,τι θέλει, όπως άλλωστε μπορούσε να το κάνει και όσο ζούσε ο άλλος συνδικαιούχος του λογαριασμού. Η τράπεζα σε κάθε περίπτωση απαλλάσσεται της ευθύνης όταν δίδει τα χρήματα του υπολοίπου του λογαριασμού σε οιονδήποτε εκ των συνδικαιούχων, όπως και στον συνδικαιούχο που επιζεί, σε περίπτωση θανάτου του έτερου συνδικαιούχου.
Εάν γίνει ανάληψη από έναν από τους συνδικαιούχους, ενώ τα χρήματα ανήκαν στον άλλον συνδικαιούχο, αυτός έχει δικαίωμα να διεκδικήσει το ποσό που δικαιούται από την μεταξύ τους εσωτερική σχέση και αν δεν μπορεί να αποδείξει τι ποσό δικαιούται, τότε ο νόμος ορίζει ότι δικαιούται το μισό της κοινής καταθέσεως. Εάν δηλαδή συνδικαιούχοι είναι δύο συνεταίροι, εκ των οποίων ο Α συμμετέχει κατά 80% στην κοινή εταιρεία τους, ενώ ο Β κατά 20% και το υπόλοιπο του κοινού λογαριασμού είναι προϊόν των κερδών της εταιρείας, είναι αυτονόητο ότι ο Α δικαιούται το 80% του κοινού λογαριασμού και ο Β το 20%. Αν ο Β προβεί σε ανάληψη από τον κοινό λογαριασμό ενός ποσού, ο Α μπορεί να διεκδικήσει το 80% του ποσού της αναλήψεως.
Το ίδιο ισχύει και αν αποβιώσει ο Α. Σε μία τέτοια περίπτωση, οι κληρονόμοι του Α δικαιούνται να αξιώσουν από τον Β να τους επιστρέψει το 80% του υπολοίπου του τραπεζικού λογαριασμού, το οποίο η τράπεζα θα δώσει στον Β. Αν δεν μπορούν να αποδείξουν ποιά η αναλογία της συμμετοχής των Α και Β στον κοινό λογαριασμό, οι κληρονόμοι του Α θα αναζητήσουν το μισό του υπολοίπου της κοινής καταθέσεως, που δικαιούχος κατά την τράπεζα είναι ο Β.
Αν όμως κατά το άνοιγμα του κοινού λογαριασμού είχε αναγραφεί από την τράπεζα ο όρος του άρθρου 2 Ν. του Ν. 5638/1932, σε περίπτωση θανάτου ενός από τους καταθέτες, περιέρχεται αυτοδικαίως (“ιδίω ονόματι” και “εξ ιδίου δικαίου”) η κατάθεση και ο από αυτήν λογαριασμός στους επιζώντες, έναντι των οποίων οι κληρονόμοι του αποθανόντος καταθέτη δεν μπορούν να στραφούν και να αξιώσουν το κατά τις εσωτερικές σχέσεις τμήμα της κατάθεσης, που αναλογούσε σε εκείνον, όπως θα μπορούσαν αν δεν είχε τεθεί ο ως άνω όρος. Ο όρος του άρθρου 2 κατά σταθερή τακτική των τραπεζών αναγράφεται σχεδόν πάντοτε κατά το άνοιγμα κοινού λογαριασμού, αλλά και άλλων τραπεζικών προϊόντων, μεταξύ των οποίων και τα αμοιβαία κεφάλαια.
Επομένως, ό,τι συμβαίνει με τον κοινό λογαριασμό, σε περίπτωση θανάτου ενός εκ των συνδικαιούχων, όπου τα χρήματα τα λαμβάνει ο επιζών συνδικαιούχος του λογαριασμού και όχι οι κληρονόμοι του θανόντος, το ίδιο συμβαίνει και με το αμοιβαίο κεφάλαιο, εφόσον σε αυτό έχουν αναγραφεί δύο ή περισσότεροι συνδικαιούχοι.
Στην υπ΄αριθ. 946/2015 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία Έλληνας ομογενής από την Βραζιλία είχε ανοίξει στην Ελλάδα σειρά τραπεζικών λογαριασμών και αμοιβαίων κεφαλαίων στο όνομα του ιδίου και της συζύγου του. Όταν ο ομογενής απεβίωσε, χωρίς να αφήσει τέκνα ούτε και διαθήκη, η συνδικαιούχος των λογαριασμών και των αμοιβαίων κεφαλαίων σύζυγός του ανέλαβε τα ποσά των λογαριασμών και των αμοιβαίων κεφαλαίων, αφού κατά το άνοιγμά τους είχε τεθεί και ο όρος του άρθρου 2 του Ν. 5638/1932.
Αφού ο θανών ομογενής, Έλλην υπήκοος, δεν είχε τέκνα και δεν είχε αφήσει διαθήκη, εξ αδιαθέτου κληρονόμοι του ήταν η σύζυγός του κατά 50% και τα αδέλφια του κατά το άλλο 50%. Ένας εκ των αδελφών του θανόντος θεωρώντας ότι δικαιούται μέρος των καταθέσεων των κοινών λογαριασμών και των αμοιβαίων κεφαλαίων, αναλόγως της κληρονομικής μερίδας του, στράφηκε δικαστικώς εναντίον της συζύγου του θανόντος, που ως κοινή συνδικαιούχος των λογαριασμών και των αμοιβαίων είχε κάνει ανάληψη όλων των ποσών. Η υπόθεση έφθασε στον Άρειο Πάγο, που απεφάνθη ότι τόσο στην περίπτωση των κοινών τραπεζικών λογαριασμών, όσο και στα αμοιβαία κεφάλαια, που έχουν αναγραφεί με περισσότερους του ενός δικαιούχους, σε περίπτωση θανάτου ενός των συνδικαιούχων το υπόλοιπο των καταθέσεων το λαμβάνει ο συνδικαιούχος (στην υπόθεσή μας, η σύζυγός του) και όχι οι κληρονόμοι του, πολύ δε περισσότεροι στην περίπτωση που έχει τεθεί και ο όρος τους άρθρου 2 του Ν. 5638/1932, όπως και στην υπόθεση αυτή.
*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος
είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
