Του Φ. Καλιαμπάκου
Η διεξαγωγή του φετινού συνεδρίου του Economist στη Νέα Υόρκη, συνέπεσε με την επαναφορά στην επικαιρότητα του θέματος της έγκρισης από την Αμερικανική κυβέρνηση και το Κογκρέσο της πώλησης κιτ αναβάθμισης των Τουρκικών μαχητικών F-16 στο επίπεδο “Viper”, δεδομένης και της παρουσίας στο συνέδριο, όπως κάθε χρόνο άλλωστε, του Φιλέλληνα Γερουσιαστή και προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας Ρόμπερτ Μενέντεζ. Ο Γερουσιαστής είχε επανειλημμένως αντιταχθεί σφόδρα στην πώληση αυτή απειλώντας να κάνει χρήση της δυνατότητας, που του δίνει η θέση του να μπλοκάρει τη διαδικασία έγκρισής. Όπως ήταν φυσικό σε αυτόν έπεσαν τα βλέμματα των ομογενών και τα φλας των φωτογράφων στην αρχή του φόρουμ.
Την παραμονή του συνεδρίου ο Πρόεδρος των ΗΠΑ είχε συνδέσει σε συνέντευξή του το θέμα των F-16 με την έγκριση (στην ουσία άρση του άτυπου τουρκικού βέτο) της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και όσον αφορά τα εξοπλιστικά είχε δημιουργήσει ένα ιδιότυπο σχήμα για ταυτόχρονη έγκριση των τουρκικών F-16 και των ελληνικών F-35, παρουσιάζοντας την έγκριση αυτή ως δεδομένη, υπονοώντας έτσι εμμέσως και την άρση των επιφυλάξεων του Γερουσιαστή, αφού αυτή είναι νομικά απαραίτητη. Λίγο αργότερα ο Γερουσιαστής Μενέντεζ σε δήλωσή του άφησε να εννοηθεί ότι κάτι τέτοιο είναι πράγματι πιθανό να συμβεί την εβδομάδα που μας έρχεται, υπονοώντας όμως ότι η έγκριση αυτή θα συνοδεύεται από κάποιου είδους εγγυήσεις ότι τα αεροπλάνα αυτά δεν θα χρησιμοποιηθούν για παραβιάσεις της ελληνικής κυριαρχίας, και ότι η Αμερικανική κυβέρνηση έχει έρθει κοντύτερα στις δικές του θέσεις σε αυτό το σημείο. Σε κάθε περίπτωση η διαφαινόμενη πιθανότητα πώλησης, έστω και υπό όρους, υψηλής τεχνολογίας πολεμικού εξοπλισμού στην Τουρκία, λίγους μήνες μόλις αφότου ο Πρόεδρος Ερντογάν είχε απειλήσει να βομβαρδίσει με βαλλιστικούς πυραύλους την Αθήνα (!), προκάλεσε την απογοήτευση πολλών στελεχών της ομογένειας που απέβλεπαν και ακόμα αποβλέπουν στην βοήθεια του Μενέντεζ για την αποτροπή αυτής της εξέλιξης.
Φίλιπ Κρίστοφερ: « Ήρωας ο Μενέντεζ» – “No F-16s for Turkey”
Ένας από αυτούς, ο παρών στο συνέδριο, πρόεδρος της ΠΣΕΚΑ Φίλιπ Κρίστοφερ, επί δεκαετίες στην κορυφή της υπεράσπισης των κυπριακών και ελληνικών συμφερόντων, αφού έσπευσε να ενημερωθεί στο περιθώριο του συνεδρίου από τον επί χρόνια φίλο του Ρόμπερτ Μενέντεζ, εξέδωσε την επομένη και σχετική ανακοίνωση, η οποία δημοσιεύεται ολόκληρη στην αγγλική έκδοση της Hellenic News of America. Χαρακτήρισε ήρωα τον Γερουσιαστή εκθειάζοντάς τον για τη στάση του όλα αυτά τα χρόνια στα ζητήματα υπεράσπισης, όχι μόνο της Κύπρου και της Ελλάδας, της Κούβας, από την οποία κατάγεται ο γερουσιαστής αλλά και των Αρμενίων, των Κούρδων, οι οποίοι συνεχίζουν να βομβαρδίζονται με F-16 μεταξύ άλλων. Ο Φίλιπ Κρίστοφερ αναφέρεται επίσης στα πολλά και συνεχιζόμενα εγκλήματα του τουρκικού καθεστώτος αλλά και στην κατοχή από την Τουρκία ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων, η οποία παραβιάζει ευθέως την αμερικανική νομοθεσία και τον παροτρύνει έμμεσα, μνημονεύοντας την ικανότητά του να αντιστέκεται σε πιέσεις, αλλά και άμεσα να συνεχίσει να εμποδίζει την πώληση των αεροσκαφών στην Τουρκία, καταλήγοντας με ένα ηχηρό: «Όχι F-16 για την Τουρκία».
Αιχμηρή η Νικόλ Μαλλιωτάκη: «Ο Μπάιντεν θυσίασε την Ελλάδα»
Απογοήτευση προκάλεσε και η σύνδεση του θέματος των τουρκικών εξοπλισμών με τους ελληνικούς από τον Πρόεδρο Μπάιντεν, μια και δεν μπορεί η Ελλάδα με την επί δεκαετίες άψογη στάση της ως συμμάχου των ΗΠΑ, η οποία δεν απειλεί κανέναν από τους γείτονές της, να περιμένει την επίλυση των περίπλοκων αμερικανοτουρκικών διαφορών για τα εξοπλιστικά της και να εξαρτάται από αυτές. Πολλοί θέλησαν να μιλήσουν για τέλος των «ψευδαισθήσεων» για την αμερικανική στήριξη στην Ελλάδα όσον αφορά την τουρκική απειλή, ενώ η Ελληνοαμερικανίδα βουλευτής Νικόλ Μαλλιωτάκη, η οποία προέρχεται από την αντιπολίτευση και δεν έχει κάποιο «εσωκομματικό λόγο» να ωραιοποιεί την κατάσταση, δήλωσε την επομένη του συνεδρίου ότι ο Πρόεδρος Μπάιντεν «θυσίασε» την Ελλάδα με την ιδιαίτερα αιχμηρή ιδιωματική διατύπωση στα αγγλικά: “President Biden’s decision to throw Greece under the bus” να είναι χαρακτηριστική!
Έντονο παρασκήνιο
Φαίνεται πάντως ότι ενώ η απογοήτευση είναι μάλλον εύλογη, τα πράγματα είναι αρκετά περίπλοκα για να διατυπώσει κανείς απλουστευτικούς αφορισμούς. Είναι προφανώς ιδιαίτερα δύσκολο από την πλευρά της αμερικανικής κυβέρνησης, δεδομένης και της ιδιαίτερα δυσκολης κατάστασης στην Ουκρανία να αφήσει να παρατείνεται η αβεβαιότητα για το θέμα της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Επίσης, και πάλι από την οπτική της αμερικανικής κυβέρνησης, την οποία βέβαια δε συμμερίζονται όλοι εντός της Αμερικής ούτε καν όλα τα στελέχη του δημοκρατικού κόμματος, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δεχτούν την πιθανότητα να αφεθεί να απομακρυνθεί η Τουρκία από τη Δύση. Έτσι ο κίνδυνος να απαξιωθεί το επόμενο διάστημα πλήρως η τουρκική πολεμική αεροπορία, η οποία σε αντίθεση με την ελληνική, βασίζεται αποκλειστικά στα F-16, είναι κάτι το οποίο πολλοί στην Ουάσιγκτον δεν το θέλουν και πιέζουν με όλα τα μέσα για την έγκριση της πώλησης.
Ρόμπερτ Μενέντεζ – Ένας εναντίον όλων;
Επίσης και παρά το γεγονός ότι η θέση του, τού δίνει ένα πλεονέκτημα στο θέμα αυτό, είναι μάλλον υπερβολικό να πιστεύουμε ότι ένας άνθρωπος, ο Ρόμπερτ Μενέντεζ, όσο κι αν έχει βοηθήσει τα τελευταία χρόνια, θα μπορεί για πάντα να αντιστέκεται στις πολλαπλές πιέσεις που δέχεται και να περνάει τη θέλησή του όταν αυτή είναι αντίθετη με τη θέληση του Προέδρου των ΗΠΑ, του State Department και πολλών άλλων θεσμών αλλά και συμφερόντων. Ας μην ξεχνάμε ότι το κόστος του συνόλου του τουρκικού αιτήματος (κιτ εκσυγχρονισμού 80 αεροσκαφών, 40 νέας κατασκευής “Viper”, εκατοντάδες πύραυλοι που έχουν ζητηθεί στο ίδιο πακέτο και άλλα) υπολογίζεται σε 20 δισεκατομμύρια! Ο Γερουσιαστής Μενέντεζ έχει βοηθήσει αποφασιστικά ως τώρα την Ελλάδα και την Κύπρο και, ανεξαρτήτως της τελικής έκβασης των F-16, η επανεκλογή του είναι ασφαλώς διακαής πόθος για την ομογένεια, η οποία τον στηρίζει όσο μπορεί. Δεν μπορεί όμως αυτή η επανεκλογή να θεωρείται και πανάκεια, γιατί ένας μόνο άνθρωπος, όποια θέση κι αν κατέχει δεν μπορεί ούτε να διαμορφώνει την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, ούτε να αντιστέκεται επ’ άπειρον σε όλες τις πιέσεις που του ασκούνται. Η ομογένεια, χωρίς ασφαλώς να πάψει ολόψυχα να στηρίζει τον Μενέντεζ, πρέπει να αναζητήσει κι άλλα ερείσματα, ασφαλώς και στα δύο κόμματα που εναλλάσσονται στο Λευκό Οίκο και το Καπιτώλιο, αφού η υπεράσπιση των ελληνικών συμφερόντων είναι ένας μαραθώνιος αγώνας και όχι κάτι βραχυπρόθεσμο, που αφορά έναν εκλογικό κύκλο. Στο ίδιο το θέμα των μαχητικών, χωρίς ασφαλώς να πάψει μέχρι την τελευταία στιγμή η μάχη για τα F-16, θα πρέπει να δημιουργηθούν και άλλες, αν μας επιτρέπεται η έκφραση γραμμές άμυνας, που εκτός από τους όρους που επιδιώκουν να θέσουν οι ελληνικής καταγωγής βουλευτές και γερουσιαστές, να επιδιωχθεί η απόκτηση με ευνοϊκούς όρους, αφού και τα χρήματα μιας μικρής χώρες δεν είναι ανεξάντλητα, επιπλέον στρατιωτικού εξοπλισμού, που θα διασφαλίζει την ελληνική άμυνα, κάτι στο οποίο και ο Γερουσιαστής Μενέντεζ είναι ιδιαίτερα θετικός.
Ιδιαίτερα επικριτικός για τον Ερντογάν ο Μενέντεζ
Ο ίδιος ο Γερουσιαστής Μενέντεζ στο συνέδριο του Εκόνομιστ, όσον αφορά το θέμα των F-16, με δεδομένη και την συνέχιση των διεργασιών στο παρασκήνιο, περιορίστηκε να δηλώσει ότι πράγματι είναι ανοιχτό το θέμα της υπό όρους παραχώρησης των αεροσκαφών για να διασφαλιστεί η ασφάλεια της Ελλάδας, ενδεχομένως και με επιπλέον αμυντική ενίσχυση και η μονιμοποίηση της σχετικής ηρεμίας των τελευταίων μηνών. Στην ομιλία του πάντως ο Γερουσιαστής αναφέρθηκε σε όλο το φάσμα της ατζέντας γύρω από την Τουρκία τονίζοντας τον αντιδημοκρατικό χαρακτήρα του καθεστώτος Ερντογάν που χρησιμοποιεί το τουρκικό κράτος ως εργαλείο του, αναφέροντας ότι ήταν άθλος για την τουρκική αντιπολίτευση ότι πήρε τόσο μεγάλο ποσοστό υπό αυτές τις συνθήκες και εκφράζοντας και τη συμπάθειά του για τον τουρκικό λαό. Παράλληλα εξέφρασε την υποστήριξή του στη συνεργασία της Ελλάδας και της Κύπρου με το Ισραήλ και τις δυνατότητες που υπάρχουν, ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας, τονίζοντας και τις δικές προσωπικές ενέργειες τα τελευταία χρόνια για την ευόδωση αυτής της συνεργασίας. Αναφερόμενος στο Κυπριακό τόνισε καταχειροκροτούμενος ότι το μόνο πρόβλημα στην Κύπρο είναι η συνεχιζόμενη παρουσία των τουρκικών στρατευμάτων και ο επίσης διαρκής εποικισμός της μαρτυρικής μεγαλονήσου.
Κύπριος ΥΠΕΞ για Κυπριακό και επενδύσεις
Αυτή η αναφορά ήταν η καλύτερη εισαγωγή για την ομιλία του νέου Υπουργού Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Κόμπου. Ο σχετικά νεαρός -έχουμε συνηθίσει οι Υπουργοί Εξωτερικών να είναι μεγαλύτερης ηλικίας – Υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου σε άπταιστα αγγλικά και με αυτοπεποίθηση παρουσίασε με λεπτομέρειες την ατζέντα της νέας κυπριακής κυβέρνησης, τόνισε την ανάγκη επανεκκίνησης των προσπαθειών για την επίλυση του Κυπριακού, αναφέρθηκε στη βελτίωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ ενώ μίλησε και για τις συνεργασίες της Κύπρου με τα κράτη της ανατολικής Μεσογείου, ασφαλώς και το Ισραήλ. Λίγο νωρίτερα στο ίδιο πνεύμα και το μαγνητοσκοπημένο μήνυμα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη. Μαγνητοσκοπημένα μηνύματα απηύθυναν επίσης μεταξύ άλλων ο Έλληνας υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης και ο Ελληνοαμερικανός βουλευτής (US House of Representatives) Chris Pappas.
Εβδομάδα εξελίξεων;
Λόγω των εξελίξεων της προηγούμενη εβδομάδας και μετά το πέρας της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους οι εξελίξεις στο θέμα αναμένονταν αρχικά για την εβδομάδα που ξεκινά, δεδομένης και της δήλωσης Μενέντεζ για το χρόνο της απόφασής του σχετικά με τη δική του στάση. Αυτό επίσημα δεν έχει αλλάξει, όμως η δήλωση του Τούρκου προέδρου, προτού καν στεγνώσει το μελάνι στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων που πανηγύριζαν την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ότι η έγκριση της τουρκικής εθνοσυνέλευσης θα έρθει το νωρίτερο τον επόμενο Οκτώβρη λόγω … φόρτου εργασίας, ίσως να δώσει την αφορμή για καθυστερήσεις και από την αμερικανική πλευρά δεδομένων των αντιδράσεων των ελληνικών και όχι μόνο φορέων και οργανώσεων. Όσο για τη δήλωση του Τούρκου προέδρου ότι τα F-16 δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθούν, ούτε και έχουν χρησιμοποιηθεί εναντίον της Ελλάδας, αυτή μόνο προκλητική μπορεί να χαρακτηριστεί, αφού το σύνολο σχεδόν των πολλών χιλιάδων παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου και των υπερπτήσεων ελληνικού εδάφους τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά και των εμπλοκών με την ελληνική πολεμική αεροπορία, η οποία έχει κοστίσει και ζωές Ελλήνων πιλότων, έχουν γίνει με αυτόν ακριβώς τον τύπο του αεροσκάφους, ο οποίος άλλωστε με εξαίρεση πολύ λίγα παλαιότερα και προς απόσυρση πια F-4, είναι ο μοναδικός τύπος μαχητικού της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας, γι’ αυτό και οι εξελίξεις στο θέμα αυτό είναι κρίσιμες για όλες τις πλευρές. Με ενδιαφέρον επίσης αναμένεται και η τουρκική αντίδραση, στην περίπτωση κατά την οποία το Κογκρέσο όντως καταφέρει να επιβάλει όρους στην πώληση, μια και Τούρκοι αξιωματούχοι στο παρελθόν, πριν τις τουρκικές εκλογές όμως, όχι η τωρινή ηγεσία των αρμόδιων υπουργείων της χώρας, είχαν απορρίψει εκ των προτέρων μια τέτοια υπό όρους αγορά.
