Γράφει ο Σωτήρης Θεοδωρόπουλος, Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς
Τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, επιβεβαιώνουν ακόμη μια φορά, το τεράστιο Δημογραφικό πρόβλημα της χώρας, γεγονός που επανειλημμένα έχει προβληθεί από πλήθος αρθρογράφων και αναλυτών. Σύμφωνα με τα στοιχεία των δύο τελευταίων χρόνων, οι γεννήσεις το 2022 ήταν 76.541 και οι θάνατοι 140.801,ενώ για το 2021 οι γεννήσεις ήταν 85.346 και οι θάνατοι 143.923. Η Δημογραφική συρρίκνωση της Χώρας, αποτελεί συνέχεια πολλών προηγούμενων ετών, μίας αρνητικής πορείας περίπου 40 ετών.
Η μείωση των γεννήσεων, μία Κοινωνίας χαμηλής γονιμότητας, ξεκινά απ’ τα μέσα της δεκαετία του 80 για να φθάσει σήμερα σε μέσο όρο 1,3 ανά γυναίκα, όταν μόνον η διατήρηση του ίδιου πληθυσμού απαιτεί 2,1. Τα στοιχεία της απογραφής του 2021 με μισό εκατομμύριο λιγότερους κατοίκους απ’ αυτή του 2011, επιβεβαιώνουν την τάση αυτή. Εκτιμήσεις αναφέρουν, πως χωρίς αναστροφή της τάσης αυτής, ο Ελληνικός πληθυσμός το 2050 θα κυμαίνεται γύρω στα 7,5 εκατ., από 10 εκατ. σήμερα. Εκτός όμως απ’ την πληθυσμιακή συρρίκνωση, παρατηρώντας τη δομή του πληθυσμού, βλέπουμε τη ραγδαία γήρανση, που σύμφωνα με τη Eurostat, είμαστε η τρίτη γηρασμένη χώρα στην Ευρώπη, με βάση το βαθμό εξάρτησης μεταξύ ηλικιών 15-64 και 65 και άνω.
Απ’ το 1955 που υπάρχουν συμπληρωμένες Στατιστικές, ποτέ δεν είχαμε μείωση πληθυσμού σ’ ένα χρόνο 46.000. Είναι γνωστό, πως το Δημογραφικό ναυάγιο, αποτελεί Συστημικό κίνδυνο, ορατή απειλή, με πολλαπλές καταστροφικές επιπτώσεις σε πλήθος τομέων του Εθνικού μας Βίου. Αυξανόμενα προβλήματα στη στελέχωση των Ενόπλων Δυνάμεων, απέναντι στη μόνιμη Τουρκική απειλή, με πληθυσμό που ξεπερνά σήμερα τα 85 εκατ. Ερήμωση της Υπαίθρου και ιδιαίτερα των παραμεθόριων περιοχών, από κατοίκους και εργατικό δυναμικό, όταν πλέον οι ελλείψεις που φέρνουν εγκατάλειψη παραγωγικών δραστηριοτήτων είναι ήδη προφανείς.
Η Δημογραφική παρακμή, αφήνει τη Χώρα συνεχώς με λιγότερους νέους, 550.000 έφυγαν στα χρόνια της κρίσης, λιγότερα παιδιά σήμερα με κραυγαλέα μείωση του παιδικού πληθυσμού, μειούμενη προσφορά εργασίας. Οι αυριανοί εργαζόμενοι, σε ένα μειούμενο διαθέσιμο εργατικό δυναμικό, θα πρέπει να στηρίξουν περισσότερους συνταξιούχους, με σημερινή αναλογία 1,2/1 όταν η υγιής σχέση είναι 4/1, με προβλήματα υγείας ήδη πάνω απ’ τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο. Με ποιους τρόπους θα χρηματοδοτήσουν ένα μη βιώσιμο, κυρίως αναδιανεμητικό Ασφαλιστικό Σύστημα και τις αυξανόμενες δαπάνες του ΕΣΥ, που μαζί αποτελούν το κρυφό Δημόσιο Χρέος της Χώρας. Το πρόβλημα του Χρέους, θα επιβαρύνεται ακόμη απ’ τους χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης λόγω της αυξανόμενης γήρανσης, που λόγω αυτής, η χώρα δεν μπορεί να έχει οικονομικό δυναμισμό, γεωπολιτικούς ρόλους, να διεκδικεί και προστατεύει τα Δίκαιά της.
Κοινωνία χαμηλών προσδοκιών και συντηρητισμού στο εσωτερικό, υποχωρητικότητας στο εξωτερικό, χαρακτηρίζουν τις επιλογές της. Οι αιτίες της Δημογραφικής κατάρρευσης είναι πολλές, και πάνω στη σωστή τους διάγνωση, θα πρέπει να σχεδιασθούν οι πολιτικές και τα μέτρα αντιμετώπισης. Συχνά αναφέρεται και ορθώς η οικονομική κρίση, η ανεργία, οι χαμηλοί μισθοί οι Κρατικές ελλείψεις απαραίτητων υποδομών. Όμως το πρόβλημα ξεκίνησε σε περίοδο ευμάρειας έστω και δανεικής, επιδεινώνεται περισσότερο μετά την κρίση και τη μείωση της ανεργίας. Τα προβλήματα αυτά, πράγματι αποτελούν σήμερα εμπόδιο για σημαντικό αριθμό νέων να κάνουν οικογένεια, αν και στις προηγούμενες του 80 δεκαετίες, ποτέ η φτώχεια και οι δυσμενείς οικονομικές συνθήκες, δεν αποθάρρυναν τους Έλληνες να κάνουν παιδιά. Κάθε παιδί ήταν και είναι, κίνητρο ζωής και δημιουργικότητας, ελπίδας και επένδυσης στο μέλλον.
Όπως σ’ όλες τις πολιτισμένες χώρες, ο ρόλος του Κράτους στο Δημογραφικό, είναι εξαιρετικά κρίσιμος, καθοριστικός, και με τις κατάλληλες πολιτικές του, αντιμετωπίσθηκε το πρόβλημα σε αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες. Στη Χώρα μας, σοβαρό πρόβλημα αποτελούν οι σημαντικές ελλείψεις σε κρατικές υποδομές υγείας, παιδικής φροντίδας, πλήρους κάλυψης εκπαιδευτικών αναγκών των παιδιών στο Σχολείο, αναχρονισμοί με ασυμβατότητες εργασίας και τεκνοποίησης των γυναικών.
Τα προβλήματα απ’ αυτές επιδεινώνονται, στις περιπτώσεις που παρωχημένες αντιλήψεις συντηρούν ανισότητες στην φροντίδα των παιδιών, χωρίς ισότιμους ρόλους στα βάρη και λειτουργίες της οικογένειας. Τα κρατικά κενά και ευθύνες, επιδιώκεται να καλυφθούν με συμπληρωματικούς ρόλους από ηλικιωμένους γονείς. Όμως μια κύρια αιτία αναβολής και αδιαφορίας για τεκνοποίηση, που πρέπει να αναγνωρισθεί, είναι επίσης η αλλαγή εδώ και πολλά χρόνια, μίας θεμελιώδους στάσης ζωής στο αξιακό σύστημα πολλών νέων, που αποφεύγουν ν’ αναλάβουν ευθύνες απέναντι στον εαυτό τους, το μέλλον τους και την κοινωνία. Αυτούς, ούτε τα οικονομικά η τα παραπάνω προβλήματα που μπορούν να αντιμετωπίσουν, δεν τους εμποδίζουν, έχοντας επιλέξει έναν τρόπο μποέμικης ζωής εφήμερου καταναλωτικού ευδαιμονισμού, φροντίζοντας να τη γεμίσουν με υποκατάστατα. Η επιρροή διαφόρων ιδεολογικών ρευμάτων και προβολής προτύπων υποβάθμισης του ρόλου της οικογένειας, δικαιωματισμού, εθνομηδενισμού, κτλ, έχουν σημαντικό ρόλο στις αντιλήψεις και στάση αυτή. Συνέχειά τους, αποτελεί η συχνά προβαλλόμενη η υπονοούμενη αντίληψη, στοιχείο της κατ’ επίφαση νεοτερικότητας, από πολιτικούς, πολιτειακούς παράγοντες και διαμορφωτές της κοινής γνώμης: Το αφελές ιδεολόγημα, πως το μεταναστευτικό μπορεί να συμβάλει η να λύσει το δημογραφικό, καλύπτοντας τη δική τους αδιαφορία λόγω ανικανότητας.
Η Ελλάδα δεν είναι ποδοσφαιρική ομάδα όπου δεν έχει σημασία πόσοι ξένοι παίζουν. Τα Ελληνόπουλα θα είναι οι συνεχιστές της Ελληνικότητας, της Ιστορίας και του πολιτισμού της Χώρας. Η αντιμετώπιση του Δημογραφικού, απαιτεί πολιτικές αντίστοιχες με το μέγεθος του προβλήματος, την κρισιμότητα και τους τεράστιους κινδύνους που αυτό αποτελεί, που εστιάζουν στις πραγματικές αιτίες. Όλες οι πολιτικές και τα μέτρα μέχρι σήμερα, σκόρπια και αποσπασματικά, κρινόμενα απ’ τα αποτελέσματά τους, αποδεικνύονται ανεπαρκή στο επιδεινούμενο πρόβλημα.
Η στήριξη της Οικογένειας, απαιτεί γενναία διάθεση πόρων με αποτελεσματικό σχεδιασμό και χρήση, απαραίτητων υποδομών που οργανωτικά καλύπτουν σε όλα τα επίπεδα τις ανάγκες δημιουργίας και λειτουργίας της. Πρέπει επί τέλους να επενδύσουμε στη Γενιά της κρίσης, που είναι το μέλλον της Χώρας και όχι στη Γενιά της δανεικής ευμάρειας, με τα ατέλειωτα αναδρομικά της ψηφοθηρίας. Επίδομα για κάθε Ελληνόπουλο που γεννιέται μέχρι ορισμένη ηλικία, εκτεταμένες φορολογικές απαλλαγές που στηρίζουν την οικογένεια, σε συνδυασμό με ισχυρή προοδευτικότητα για όσους μπορούν και απέχουν, αντιμετωπίζοντας τη στάση ‘τζαμπατζή’ αυτών που θα συντηρηθούν στο μέλλον απ’ τα παιδιά των άλλων σήμερα. Θα πρέπει να δημιουργήσουμε μήτρες υποδοχής με κατάλληλα σχεδιασμένα κίνητρα και διευκολύνσεις, για νέους που έφυγαν, Ελλήνων απ’ τη μεγάλη δεξαμενή της Ομογένειας σ’ όλον τον Κόσμο. Εθνικό ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης, μπορεί να δημιουργηθεί και εφαρμοσθεί άμεσα, όταν το Δημογραφικό αποτελέσει Κύριο θέμα στις προτεραιότητες των Κομμάτων και ΜΜΕ, όταν πάψει η σιωπή και αδιαφορία που εκφράζεται με πολιτική ‘ανησυχία’ χωρίς αντίκρισμα. Η Κοινωνία μας, πρέπει να σταματήσει την ηττημένη πορεία της προς το βιολογικό μαρασμό που την οδηγούν.
