Γράφει ο Μιχάλης Παπαδημητρίου
Αφού δεν υπάρχουν πλέον σήμερα παλιοί, σοφοί παραμυθάδες, η μόνη ευκαιρία που έχει ένας άνθρωπος να ελευθερώσει το πνεύμα του, είναι η ανάγνωση ενός καλού βιβλίου.
Ένα καλό βιβλίο μεταρσιώνει τη ζωή και τις προσδοκίες ενός ανθρώπου.
Μπορούμε μάλιστα κατ’ επέκτασιν να πούμε ότι ένα καλό βιβλίο είναι ένα φως, «το φωτίζον πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον» …
Πίσω από ένα καλό βιβλίο βρίσκεται βέβαια ένας φωτισμένος λογοτέχνης, ένας μεγάλος, λεγόμενος, λογοτέχνης, κι αυτός που –κατά την προσωπική μου περί μεγάλου άποψη- μπορεί να κατέβει μέχρι τα κατάβαθα της ψυχής μου, να μου φωτίσει τις αμφιβολίες μου χωρίς να αμφισβητήσει την καταγωγή μου και τις προκαταλήψεις μου, να βάλει τα όνειρά μου να «τσακωθούν» με την πραγματικότητα, να μου εξηγήσει γιατί είμαι πάντα παρών στην ιστορία μου ακόμα κι όταν λείπω.
Ένας τέτοιος λογοτέχνης είναι και ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, και κατά γενική ομολογία ο σπουδαιότερος και αναγνωρισιμότερος συγγραφέας του εικοστού αιώνα (1899-1986).
Γεννιέται στην Αργεντινή, αλλά από μικρός ταξιδεύει (μετοικεί) σε πολλές χώρες της Ευρώπης και βαπτίζεται στα νάματα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας.
Μαθαίνει Γαλλικά, Γερμανικά, Λατινικά και λίγα Ελληνικά, μελετά ακατάπαυστα και από μικρός επιδεικνύει μια λαμπρή και γόνιμη πένα στα ποιήματά του και κυρίως στα σύντομα διηγήματά του, που θα τον αναδείξουν μαέστρο του είδους και υπέρλαμπρο λογοτεχνικό αστέρα.
Η Βίβλος, τα Ομηρικά, η Ελεατική φιλοσοφία, η Αλεξανδρινή φιλολογία, ο Δάντης, ο Δον Κιχότης, ο Σέξπιρ, όλα τα μεγάλα «έπη» της ιστορίας θα γίνουν το λογοτεχνικό και το φιλοσοφικό του υπόστρωμα.
Έχει μιαν αξεπέραστη ικανότητα να αποκρυσταλλώνει και να ορίζει φιλοσοφικές και ηθικές ρήσεις του και το κάνει με έναν σύντομο και λογοτεχνικά σεμνό τρόπο μέσα στα διηγήματά του, δείχνοντας έτσι με έναν αρχαιοελληνικό αποφθεγματικό τρόπο ότι έχει κατανοήσει την ιστορία του ανθρώπου και ότι δικαιούται να ψαρεύει στα βάθη της ψυχής του.
Ανατέμνει τη φύση του ανθρώπου και ιδού κάποια ρητά του:
«Τα χρόνια δεν αλλάζουν την ουσία μας, αν υποτεθεί ότι διαθέτουμε μία».
«Περνώντας τα χρόνια, πολλά πράγματα μπορεί να προσποιηθεί ένας άνθρωπος, αλλά όχι την ευτυχία».
«Η ήττα έχει μιαν αξιοπρέπεια, που η παταγώδης νίκη δεν τη δικαιούται».
«Ο νους του ανθρώπου –όπως λέει και ο Ντε Κουίνσι- είναι ένα παλίμψηστο» θυμίζοντας βέβαια και τον Πλάτωνα.
«Στον κόσμο δεν μπορούν να υπάρχουν δύο πράγματα πανομοιότυπα» ερμηνεύοντας εδώ τους Ελεάτες και τον Ηράκλειτο, που ασφαλώς τους είχε μελετήσει.
Συχνά τον απασχολεί το θέμα του χρόνου, και λέει:
«Αναλογίζομαι ότι δεν υπάρχει άλλο αίνιγμα απ’ τον χρόνο» και
«αρκεί να αναποδογυρίσεις μια κλεψύδρα για να μελετήσεις την αιωνιότητα», θέσεις που θυμίζουν τον Θαλή τον Μιλήσιο.
Δομεί τη φιλοσοφία του πάνω στην αναποχώριστη ιδέα του θανάτου, κάτι που κάνει ο Πλάτων αλλά και όλοι οι μεγάλοι συγγραφείς, λέγοντας «ο άνθρωπος ξεχνάει ότι είναι ένας νεκρός που συναναστρέφεται νεκρούς».
Λέει σε κάποιο άλλο σημείο το βαθύ και υπέροχο «δικό μας είναι μόνο αυτό που έχουμε χάσει» θυμίζοντας και αντιγράφοντας το Ευαγγέλιο στα περί ψυχής.
Περιγράφοντας κάπου τις αρμοδιότητες και τα τεχνικά της λογοτεχνίας λέει ότι «το ποίημα κερδίζει όταν μαντεύουμε ότι είναι έκφραση ενός πόθου και όχι αφήγηση ενός συμβάντος».
Αναγνωρίστηκε και τιμήθηκε προοδευτικά με πολλά και ποικίλα βραβεία (Γαλλία, Αγγλία, Αμερική, Ισπανία, Ελλάδα, Ιταλία κλπ) εκτός από ένα Νόμπελ λογοτεχνίας, που το δικαιούταν sans voir.
Έπλεξε με αξιοθαύμαστο τρόπο τη φαντασία των ονείρων με τη φωτεινή αλλά και αδιάκριτη πραγματικότητα, και μπόρεσε όσο λίγοι να ενδοσκοπήσει και να δει πράγματα με τα πανίσχυρα μάτια της ψυχής, μιας και ήδη από τα πενήντα του ο ίδιος ήταν σχεδόν τυφλός!…
.){kind=link}