Συναυλία με μουσική των Ντίνου Κωνσταντινίδη (1929-2021) και Αθανασίου Ζέρβα στο Carnegie Hall.

Ο Αθανάσιος Ζέρβας στο Carnegie Hall στη μνήμη του διακεκριμένου Έλληνα συνθέτη Ντίνου Κωνσταντινίδη (1929-2021).

Του Φώτη Καλιαμπάκου-Special to the Hellenic News of America

Αθανάσιος Ζέρβας

Ήταν για πολλά χρόνια η καθιερωμένη φθινοπωρινή ελληνική συνάντηση στο Carnegie Hall, αφού ο Ντίνος Κωνσταντινίδης ήταν για πάρα πολλά χρόνια τακτικός επισκέπτης του θεσμού, της όμορφης μικρής αίθουσας με τις ιωνικές κολώνες και την ευρωπαϊκή αύρα, Weil Recital Hall, στις συναυλίες που διοργάνωνε κάθε χρόνο προς τιμήν του η Distinguished Concerts International New York. Ο διακεκριμένος Έλληνας συνθέτης δεν είναι πια μαζί μας και ο επί χρόνια φίλος, μαθητής και συνεργάτης, παρών σχεδόν σε όλες αυτές τις συναυλίες ο διακεκριμένος σαξοφωνίστας και καθηγητής στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Αθανάσιος Ζέρβας θα παρουσιάσει τη μουσική του Ντίνου Κωνσταντινίδη μαζί με δικές του συνθέσεις στη μνήμη του δασκάλου την Τρίτη 30 Ιανουαρίου. Το πρόγραμμα της συναυλίας με τον τίτλο: “Letters About Three Luminaries” θα περιλαμβάνει μουσική και τραγούδια τον «λυρικό, νοσταλγικό και παραδοσιακό» μουσικό κόσμο της ελληνικής διασποράς. Με τον Αθανάσιο Ζέρβα, ο οποίος θα αναλάβει και το ρόλο του αρχιμουσικού θα συμπράξουν επίσης, μεταξύ άλλων η σοπράνο Nicoletta Mitroussias, η μέτζο-σοπράνο Ξανθή Παναγιωτοπούλου και ο βαρύτονος Ελευθέριος Χασανίδης.

Ντίνος Κωνσταντινίδης (1929-2021)

Ο Ντίνος Κωνσταντινίδης, γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1929, σπούδασε βιολί στο τοπικό ωδείο, αργότερα στην Αθήνα, στη συνέχεια στο διακεκριμένο μουσικό πανεπιστήμιο Τζιούλιαρντ της Νέας Υόρκης (Julliard School of Music), με μεταπτυχιακές σπουδές στο πανεπιστήμιο της Ιντιάνα και ανακηρύχθηκε διδάκτωρ του πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. Yπήρξε βιολονίστας της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών (για πάνω από δέκα χρόνια), αργότερα στην Συμφωνική Ορχήστρα της Ιντιανάπολις, προτού γίνει το «πρώτο βιολί» (concertmaster) της Baton Rouge Symphony Orchestra. Από το 1967 είναι καθηγητής στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα (LSU), όπου από το 1986 και μέχρι το θάνατό του, κατείχε την έδρα της σύνθεσης (Boyd Professor of Composition). Στη Λουϊζιάνα διηύθυνε επίσης την «Συμφωνιέτα» (Louisiana Sinfonietta), την οποία είχε ιδρύσει ο ίδιος, και το τοπικό φεστιβάλ σύγχρονης μουσικής. Είχε συνθέσει πάνω από 300 έργα, πολλά από αυτά μεγάλης κλίμακας, όπως όπερες και συμφωνίες και έχει βραβευτεί επανειλημμένα με σημαντικά βραβεία του χώρου. Η μουσική του έχει παρουσιαστεί σε πολλές χώρες, ασφαλώς και στην Ελλάδα, ενώ έχουν ηχογραφηθεί και πάνω από 65 δίσκοι με τη μουσική του.

Οι πολύπλευρες μουσικές αναζητήσεις του διακεκριμένου συνθέτη τον έχουν φέρει επαφή με μια σειρά μουσικές γλώσσες, ιδιώματα, τάσεις, στιλ, όπως ενδεικτικά και μεταξύ πολλών άλλων η πρώιμη σειριακή και η νεορομαντική μουσική, κυρίαρχες τάσεις την εποχή που ξεκινούσε την καριέρα του στις ΗΠΑ, είναι γενικά παραδεκτό ότι είναι αναγνωρίσιμη η προσωπική του «υπογραφή». Στις συνθέσεις του ο Κωνσταντινίδης φρόντιζε να εντάσσει στα έργα του μελωδίες και ρυθμούς από την πατρίδα του, όπως για παράδειγμα τα έργα ”Four Songs on Poems by Sappho” και ”Four Greek Songs” η “Μπαλάντα για την Ελληνική Γη για σόλο τσέλο” και οι ρυθμοί από ελληνικούς χορούς που ενσωμάτωσε στο προαναφερθέν κοντσέρτο για φλάουτο, άρπα και ορχήστρα, και η αλλά και τις εμπειρίες του από ταξίδια που είχε κάνει, ένα από αυτά στην Άπω Ανατολή. Πολλές οι αναφορές επίσης στην ελληνική αρχαιότητα, ενώ η όπερά του Αντιγόνη είχε αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές. Χαρακτηριστική για αυτό το συνδυασμό των νεότερων δυτικών μουσικών ιδιωμάτων και αναζητήσεων με μελωδίες από την Ελλάδα και μια φράση από μια κριτική των New York Times to 1987: “Mr. Constantinides is at his best in music in which he determines to speak simply, often combining Greek modes with traditional Western harmony”. Σε άλλη ευκαιρία η ίδια εφημερίδα ανέφερε: “(His music possesses) an attractive quality of ritual mystery.”, ενώ αναφερόμενη σε έργα του με χορωδία το γνωστό Opera magazine ανέφερε: “On first hearing one was struck by the beauty of much of the choral writing…complex and often arresting score.”

Εντυπωσιακό επίσης το γεγονός ότι συνέθετε συνεχώς και ήταν εντυπωσιακή η φρεσκάδα των έργων που είχε συνθέσει σε πολύ προχωρημένη ηλικία. Ο Κωνσταντινίδης ήταν σε θέση όχι μόνο να παρακολουθεί αλλά και αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο τις πιο σύγχρονες εξελίξεις στο χώρο της σύνθεσης, κάτι που απέδειξε η παρουσίαση το 2017 στη Νέα Υόρκη και πάλι στην αίθουσα Weil Recital Hall του Δεύτερου Κουαρτέτου για Κρουστά (Percussion Quartet No. 2, LRC 270, με το πρώτο του να έχει γραφτεί το 1968!). Το έργο παρουσιάστηκε από το «Hamiruge», το ensemble κρουστών του Πανεπιστημίου της Λουϊζιάνα, Επικεφαλής του ensemble ο καθηγητής στα κρουστά Brett William Dietz, για τον οποίο γράφτηκε το έργο. Ο συνθέτης επεξεργάστηκε στο συγκεκριμένο έργο σύνθετα ρυθμικά μοτίβα χρησιμοποιώντας μια μεγάλη γκάμα κρουστών οργάνων και με τρόπο που αφ’ ενός μεν παρέπεμπε στην εμπειρία του, αφ’ ετέρου όμως στην αφομοίωση νέων τεχνικών και ήχων από τον εικοστό πρώτο θα λέγαμε αιώνα, κράτησε το ενδιαφέρον του κοινού καθ’ όλη της διάρκεια του έργου.

Distinguished Concerts International New York

Τη συναυλία της Τρίτης στο Weil Recital Hall του Carnegie Hall οργανώνει, όπως και στο παρελθόν η Distinguished Concerts International New York, η διευθύντρια της οποίας είχε στενή σχέση και ως μουσικός (φλάουτο) με το Ντίνο Κωνσταντινίδη και είχε ερμηνεύσει πριν από μερικά χρόνια το κοντσέρτο του συνθέτη για φλάουτο, άρπα και άρχήστρα (LRC 268) και ορχήστρα στο David Geffen Hall του Lincoln Center. Σε όλες αυτές τις συναυλίες, ιδιαίτερα τις ετήσιες εμφανίσεις στον ίδιο χώρο, το Weil Recital Hall, ήταν παρών και ο ίδιος ο συνθέτης, ο οποίος ταξίδευε από τη Λουϊζιάνα με τη σύζυγό του, ενίοτε και την κόρη του, για να βρίσκεται στις συναυλίες και είχε ενεργή συμμετοχή στις πρόβες. Στις συναυλίες πάντοτε συνέπρατταν νεαροί μουσικοί, φοιτητές ή απόφοιτοι από το πανεπιστήμιο της Λουϊζιάνα, με διακεκριμένους μουσικούς, είτε από τη Νέα Υόρκη είτε από την Ελλάδα, οι οποίοι είχαν στενή σχέση με το έργο του Κωνσταντινίδη.

Εκτός από τον Αθανάσιο Ζέρβα από την Ελλάδα είχαν ταξιδέψει μεταξύ άλλων για αυτές τις παραστάσεις, ο βιολονίστας Δημήτρης Χανδράκης, ιδρυτικό μέλος παλιότερα του εξαιρετικού «Ελληνικού Κουρτέτου», ο διακεκριμένος τσελίστας Δημήτρης Πάτρας και η πιανίστα Φρόσω Κτιστάκη, η οποία όχι μόνο είχε αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές και τους επαίνους του ίδιου του Κωνσταντινίδη για τη ερμηνεία της, αλλά είχε ηχογραφήσει και ένα δίσκο αποκλειστικά με έργα του συνθέτη.

Μαρία Αστεριάδου – Kurt Nikkanen

Τακτικοί στις συναυλίες αυτές και με στενή σχέση με τον Κωνσταντινίδη και η διακεκριμένη σολίστ του πιάνου Μαρία Αστεριάδου με τον σύζυγό της, επίσης διακεκριμένο σολίστα και καθηγητή του βιολιού. Ο Kurt Nikkanen είναι ελληνικής καταγωγής, απόφοιτος της κορυφαίας, μουσικής ακαδημίας Juilliard School of Music και εδώ και χρόνια «πρώτο βιολί» (concertmaster) της ορχήστρας του New York City Ballet. H Aστεριάδου, μεταξύ άλλων καθηγήτρια πιάνου στο επίσης διάσημο Manhattan School of Music, με σπουδές επίσης στην Juilliard αλλά και στη Γερμανία, έχει στην πολυδιάστατη σολιστική της καριέρα καλλιεργήσει μια προνομιακή σχέση με το έργο Ελλήνων συνθετών του 20ου αιώνα, ανάμεσά τους και τον Ντίνο Κωνσταντινίδη. Ο Nikkanen μάλιστα στη συναυλία του 2022, την πρώτη χωρίς το συνθέτη, ερμήνευσε έργα του Κωνσταντινίδη στο προσωπικό βιολί του συνθέτη, στο οποίο ο ίδιος, βιολονίστας όπως προαναφέραμε, τα είχε συνθέσει και μίλησε στο κοινό για αυτή του την εμπειρία.

Σημείωση: O Φώτης Καλιαμπάκος είναι μέλος της Ένωσης Μουσικοκριτικών Βορείου Αμερικής (MCANA) και αρθρογραφεί στο διεθνές ηλεκτρονικό περιοδικό της Ένωσης Classical Voice North America.https://classicalvoiceamerica.org/2024/01/17/visit-to-greek-homeland-summons-nostalgia-and-a-fierce-lady-macbeth/