Η προσφυγική κρίση οφειλόμενη σε πολλά αίτια, και κατά ένα σχετικά μεγάλο μέρος στις πολεμικές συγκρούσεις της εγγύς περιοχής, που, παρά την περιφερειακή τους διάσταση, οι εμπλεκόμενες ισχυρές δυνάμεις παρουσιάζονται ανίσχυρες να τερματίσουν, βρίσκει την Ελλάδα ως μία ακόμα μεγάλη συμφορά. Επιπρόσθετα της οικονομικής κρίσης και της υποβολής της σε ατελέσφορα επί του παρόντος μέτρα για την εξυγίανση της οικονομίας της. Οικονομία που έχει καταρρεύσει (και παραμένει στοίχημα πότε θα είναι σε θέση να ανακάμψει) και όντας ανίκανη να δημιουργήσει συνθήκες απασχόλησης και στοιχειώδους επιβίωσης, σπρώχνει τους ελληνικούς πληθυσμούς σε νέα μετανάστευση.
Σε νέα μετανάστευση, που φαίνεται, ως προς ορισμένα επί μέρους μεγέθη, συγκρίσιμη της μετανάστευσης της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου, ενώ, αντιστρόφως, εισέρχονται και σωρεύονται στη χώρα πολυπληθείς αλλοεθνείς πληθυσμοί. Πληθυσμοί, που, χωρίς σχετική ευχέρεια διαμοιρασμού τους σε άλλα κράτη, έχει ως αποτέλεσμα η χώρα να λειτουργεί ως οιονεί (κάτι σαν) στρατόπεδο συγκέντρωσης προσφύγων της ΕΕ.
Εν πολλοίς θα λέγαμε εμπρόθετα από τα εταιρικά κράτη – μέλη, που κωλυσιεργούν ή ακόμα και αρνούνται να δεχτούν πρόσφυγες. Ωθούνται μάλιστα σε πρωτοβουλίες εξόδου από την Συμφωνία ΣΕΝΓΚΕΝ, κλεισίματος των συνόρων και απομόνωσης της Ελλάδας. Χώρα την οποία θεωρούν ως αιτία της προσφυγικής κρίσης, παραγνωρίζοντας τα πραγματικά αίτια της κρίσης, για τα οποία δεν φέρει ευθύνη, αλλά και την αντικειμενική αδυναμία της Ελλάδας να θέσει από μόνη της φραγμούς στις προσφυγικές ροές. Πρόβλημα που απαιτεί διεθνή συνεργασία προς την κατεύθυνση αντιμετώπισης των αιτιών του φαινομένου (πολεμικών, πολιτικών, οικονομικών, ή φυσικών καταστροφών). Με κατάλληλα μέτρα αναπτυξιακής βοήθειας, ειρηνευτικές πρωτοβουλίες, κ.ά. Μια και η προσπάθεια ανάσχεσης με μέτρα φύλαξης των συνόρων ή ειδικών επιχειρησιακών αποστολών, του τύπου που επιχειρείται με την εμπλοκή του ΝΑΤΟ, δεν λύνεται αλλά θα διαιωνίζεται το πρόβλημα. Πράγμα προφανές, μια και μη εξαλείφοντας τα αίτια θα συνεχίζονται να ασκούνται πιέσεις εξώθησης των πληθυσμών πολλών χωρών στην απόγνωση και την προσφυγική διασπορά και υπάρχουν πολλοί εναλλακτικοί οδοί προς αυτό = δεν είναι μόνο ο διάπλους του Αιγαίου.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η Ελλάδα φαίνεται να έχει περιέλθει, μεσούσης της κρίσης και της εφαρμογής των επαχθών μνημονιακών μέτρων «εξυγίανσης» της ελληνικής οικονομίας, σε μια κατάσταση υποχρεωτικής ανταλλαγής πληθυσμών ανάλογης της Μικρασιατικής Καταστροφής, αν και μη έχοντας υποστεί κάποια πολεμική ήττα.
Κωλυσιεργίες και πιέσεις απομόνωσης της Ελλάδας
Το πρόγραμμα διαμοιρασμού, εξαιτίας των κωλυσιεργιών των κρατών μελών, αντί της ανάγκης αλληλεγγύης που αποτελεί και επιταγή των αρχών της ΕΕ παραμένει σε παραλυτική εκκρεμότητα. Αφού το σχετικό πρόγραμμα μετεγκατάστασης, όπως συμφωνήθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 23ης Σεπτεμβρίου φαίνεται να έχει μείνει στην κυριολεξία μετέωρο. Από τους 160.000 πρόσφυγες, φέρεται να έχουν μετεγκατασταθεί σε διάφορες χώρες μόλις οι 414. Έτσι που ο χρόνος παρουσιάζεται να κυλάει αρνητικά σε βάρος της Ελλάδας. Μια και εκτός αυτού, η επιχειρούμενη επανεισδοχή παράτυπων μεταναστών στις χώρες προέλευσης και ειδικά στην Τουρκία φέρεται να έχει μηδαμινά αποτελέσματα παρά τις διεθνείς συμφωνίες. Έτσι, που η Τουρκία, εκμεταλλευόμενη την ευρωπαϊκή ανοχή και συνάμα το παρατηρούμενο έλλειμμα συνοχής της ΕΕ, εξακολουθεί να διευκολύνει τις προσφυγικές ροές προς την Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό των παλινωδιών και της ελαστικής αντιμετώπισης της Τουρκίας από την πλευρά της ΕΕ ότι επί 60.000 προσφύγων που εισήλθαν στην χώρα προερχόμενοι από την Τουρκία, η τελευταία, κατά τις σχετικές δηλώσεις του κ. Μουζάλα, φέρεται να δέχθηκε πίσω μόνο 123 μετανάστες.
Την ίδια μάλιστα ώρα, που, παρατηρείται απροκάλυπτη ελαστικότητα της ΕΕ στην γείτονα Τουρκία και υφίσταται κωλυσιεργία από πλευράς των ευρωπαίων εταίρων για τον διαμερισμό των προσφύγων, η Ελλάδα ολοένα και πιέζεται να προχωρήσει τάχιστα στην βελτίωση των συνοριακών μέτρων ελέγχου και των συνθηκών καταγραφής και υποδοχής των προσφύγων, επισείοντας την απειλή αποπομπής της Ελλάδας από την Συμφωνία της ΣΕΝΓΚΕΝ. Μάλιστα, εν είδει τελεσιγράφου, που φαίνεται να εκφράζει τα ξενοφοβικά κράτη που ταυτοποιούν ως ένοχο της προσφυγικής κρίσης την Ελλάδα, παραγνωρίζοντας τα αίτια.
Τελεσίγραφο, που υπό τις συνεχιζόμενες εισροές προσφύγων από την Τουρκία, τα στενά περιθώρια χρόνου που θέτει και των αντικειμενικών δυσκολιών έγκαιρης ανταπόκρισης, δίνει την εντύπωση ενός προσχηματικού τρόπου απομόνωσης της Ελλάδας. Εξώθησης και αιτιολόγησης του κλεισίματος των συνόρων των άλλων χωρών, με αποτέλεσμα το πάγωμα διαμοιρασμού των προσφύγων στα διάφορα κράτη, την μετατροπή της Ελλάδας de facto σε στρατόπεδο συγκέντρωσης προσφύγων και την υποβίβαση του διεθνούς ζητήματος της διαχείρισης των προσφυγικών ροών σε ελληνοτουρκικό διακρατικό ζήτημα.
Η υποβάθμιση της σημασίας των αιτιών της προσφυγικής κρίσης και η ενδυνάμωση της σύγχυσης και των πιέσεων
Θα περίμενε κανείς, ότι με την υφιστάμενη απροθυμία διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης κατά μια ορισμένη αναλογία ποσοστώσεων διαμερισμού των προσφυγικών ρευμάτων, να υπάρξει τουλάχιστον ενεργητική στροφή της ΕΕ προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης των αιτιών που φέρνουν σε απόγνωση και ωθούν στην προσφυγική έξοδο και τη μετανάστευση. Πράγμα, που θα ήταν επιβεβλημένο έργο για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, όσο και για την ασφάλεια και την ευημερία των χωρών προέλευσης των προσφυγικών ρευμάτων προς την Ευρώπη. Ωστόσο ούτε αυτό συμβαίνει. Τουναντίον, αν και μείζονος σημασίας θέμα, εμφανίζεται να κατέχει σχετικά χαμηλή θέση στην ατζέντα και όντας έτσι συχνά να αποσιωπάται. Ακόμα, και σε ένα μεγάλο τμήμα της ευρωπαϊκής Αριστεράς.
Έτσι που παρουσιάζεται να μην αποτελεί θέμα υψηλής ανθρωπιστικής σημασίας και διεθνικό καθήκον αντιμετώπισης, όσο η κοινωνική προστασία και ένταξη των προσφύγων και η ασφαλή διέλευση τους στο Αιγαίο, όπου και εστιάζεται κατά κόρον η προσοχή, και, μεταξύ των άλλων, ακολουθώντας την εταιρική ευρωπαϊκή πεπατημένη, και ο λόγος του Έλληνα πρωθυπουργού. Λόγος που εμφανίζεται ασύνδετος με τα αίτια της προσφυγικής κρίσης και την προέχουσα ανάγκη αντιμετώπισης τους λόγω και έργω με δυναμικές πολιτικές πρωτοβουλίες και το μόνο που φαίνεται να επιτυγχάνει είναι να δυναμώνει την ευρωπαϊκή σύγχυση. Να εκλαμβάνεται από την κοινή γνώμη ως παραδοχή ενοχής και αδυναμία της Ελλάδας και να στοχοποιείται ως φταίχτης και αποδιοπομπαίος τράγος. Να πολλαπλασιάζει τις πιέσεις μετατροπής της σε de facto στρατόπεδο συγκέντρωσης, υπό την πίεση των ξενοφοβικών κρατών-μελών, που στέκονται ασύστολα ως αντίπαλα και πολέμια στην Ελλάδα, αντί αλληλέγγυα, εμφορούμενα από τις αρχές αλληλεγγύης και τις κοινές επιδιώξεις της ΕΕ. Με τα δεδομένα αυτά, τις ξενοφοβικές συμπεριφορές πολλών κρατών – μελών υπό την πίεση της κρίσης και την στοχοθέτηση της Ελλάδας ως φταίχτη της προσφυγικής κρίσης και όχι των αιτιών που την προκαλούν και απαιτούνται να αρθούν με συλλογική συνεργασία, η ΕΕ μοιάζει να έχει οδηγηθεί σε μια ασύνειδη απόπειρα αυτοχειρίας και οριστικής κατάρρευσης της κοινοτικής συνοχής. Πράξη που δεν φαίνεται να είναι ικανή να αντιληφθεί. Παρά τον υποτιθέμενο ορθολογιστικό σχεδιασμό της ύπαρξης της στη βάση των αρχών της αλληλεγγύης και της άσκησης πολιτικών συνοχής.
Άλμα από το σκοτάδι σε περισσότερο σκοτάδι
Με αυτές τις αντιθέσεις και χάσματα συνοχής, η ΕΕ μοιάζει να οδεύει επί τα χείρω. Ακόμα και σε σχέση με τα προ δεκαπενταετίας γραφόμενα του καθ. Κώστα Βεργόπουλου, ειδικότερα ότι: «Η σύγχρονη ευρωπαϊκή πορεία προς την υποτιθέμενη ενοποίηση δίνει περισσότερο την εντύπωση ενός άλματος στο σκοτάδι ή στην τύχη, παρά ότι αντιστοιχεί σε κάποια τεκμηριωμένη και έλλογη πρόβλεψη».
Άλμα από το σκοτάδι, θα λέγαμε, σε περισσότερο σκοτάδι – αν όχι στο έρεβος που βρίσκει κανείς στα έργα του Ησίοδου – παρασύροντας την Ελλάδα σε περαιτέρω αβεβαιότητες και εκρηκτικές καταστάσεις με την συνεχιζόμενη εισροή προσφυγικών πληθυσμών και την διευκόλυνση των παράνομων δικτύων διακίνησης τους από την Τουρκία. Μια και εκτός από την υφιστάμενη εκκρεμότητα διαμερισμού των προσφύγων στα διάφορα κράτη – μέλη και ενώ έχει καταρρεύσει οικονομικά και υπόκειται σε επαχθείς αξιολογήσεις για την συνέχιση της χρηματοδότηση της από την ΕΕ, φέρεται να εκκρεμούν και υποχρεώσεις της τελευταίας προς την Ελλάδα σχετιζόμενες με την διαχείριση της προσφυγικής κρίσης. Ακόμα δε και να εκκρεμεί η απορρόφηση διαθέσιμων κονδυλίων για το προσφυγικό από την ΕΕ, υπό την πίεση των προτεραιοτήτων και τον κατακερματισμό της προσοχής που θέτει η οικονομική κρίση και η εξυπηρέτηση του προγράμματος διάσωσης.
Με τις εξελίξεις αυτές, φαίνεται να διαψεύδονται παταγωδώς οι φανατικοί ευρωπαϊστές και οι προσδοκίες τους για τα οφέλη που μπορούσε να αποκομίσει η Ελλάδα ως κράτος – μέλος της ΕΕ, ως να επρόκειτο για νέα «Γη της Επαγγελίας», απαλλαγμένης από ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και εθνικά συμφέροντα. Ιδίως, καθώς αντί τη διαφύλαξης της συνοχής και της επίδειξης αλληλεγγύης προς την Ελλάδα, η υποδεικνυόμενη αποπομπή της από την Συμφωνία της ΣΕΝΓΚΕΝ ως λύση αντιμετώπισης της κρίσης και το κλείσιμο των συνόρων, σπρώχνει την ΕΕ σε πολιτικές στρατηγικές «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Κατάληξη, που δικαιώνει τους διανοητές εκείνους που θεωρούν ότι το μόνο που συνδέει τους λαούς της Ευρώπης είναι οι κοινές μνήμες καταστροφών που έχουν υποστεί, αλλά κι αυτές από διαφορετικές πλευρές και ερμηνευτικές προσεγγίσεις.
H εμπλοκή του ΝΑΤΟ, την τελευταία στιγμή, για την ανάσχεση των «παρανόμων διάπλων» στο Αιγαίο, φαίνεται τελικά να αποσοβεί τον κίνδυνο της υιοθέτησης μέτρων «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», και να διασώζει στο «παρά πέντε» την απειλούμενη συνοχή των κρατών – μελών. Όχι πάντως χωρίς συνέπειες για την Ελλάδα και για τη περαιτέρω διαχείριση του προβλήματος της προσφυγικής κρίσης.
Η εμπλοκή, συνεπάγεται τη δραστική μείωση κυριαρχίας της Ελλάδας στο Αιγαίο. Τη νατοϊκή συνδιαχείριση και την επιδιαιτησία του ΝΑΤΟ στη διαμόρφωση των σχέσεων ανάμεσα στη δύο χώρες. Σε ότι αφορά το προσφυγικό, και ίσως όχι μόνο. Αν ληφθούν υπόψη οι τουρκικές διεκδικήσεις και αμφισβητήσεις στο Αιγαίο. Εμπλοκή, που ευνοεί την Τουρκία να επιφέρει de facto τετελεσμένα προς όφελος της. Τουλάχιστον, όπου η Τουρκία «γκριζάρει» συστηματικά τα ελληνικά χωρικά ύδατα και τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο και διατηρεί από παλαιότερα απροκάλυπτα διεκδικήσεις, όπως σε ορισμένες βραχονησίδες.
Από την άλλη, ακόμα άλλη μια φορά αγνοείται η ανάγκη αντιμετώπισης των αιτιών του προσφυγικού φαινομένου, υποβαθμίζοντας ακόμα περισσότερο το ζήτημα, αποσυνδέοντας το από τα αίτια και την ανάγκη αντιμετώπισης τους, καθιστώντας το σχεδόν ζήτημα «πολεμικής» ανατροπής!
Εξέλιξη, που μάλιστα από την επίσημη ελληνική πλευρά, διά στόματος του κ. Καμμένου, χαρακτηρίστηκε ως «…συμφωνία που θα λύσει οριστικά το θέμα της μετανάστευσης…».
